Gmina Ćmielów: Opinia prawna rozwiewa wątpliwości: darowizna tak, ale pod pewnymi warunkami

Jak informowaliśmy w naszym artykule pt. „Z jednej strony inwestycje w bezpieczeństwo mieszkańców z drugiej plan zagospodarowania przestrzennego – gmina Ćmielów przed trudnym dylematem” podczas sesji, jaka odbyła się w czwartek, 22 lutego Joanna Suska, Burmistrz Ćmielowa,  zwróciła się o opinię prawną dotyczącą możliwości prawnych przyjęcia darowizny  od osoby fizycznej z przeznaczeniem na sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 

Z jednej strony inwestycje w bezpieczeństwo mieszkańców z drugiej plan zagospodarowania przestrzennego – gmina Ćmielów przed trudnym dylematem

Joanna Suska: Prawo jest niezmienne, a odpowiedzialność zawsze ciąży na włodarzu

– To nie tylko kontynuacja moich zapowiedzianych działań, ale i szeroko rozumiana ostrożność. Każdy z nas jest zobowiązany do przestrzegania przepisów prawa. Zawsze rozważam i biorę pod uwagę różnego rodzaju ewentualności, każda sytuacja jest bowiem inna. Dlatego też bazuję na opinii prawnej naszego gminnego radcy prawnego. W przypadku, o którym mówimy wyraził on opinię, że darowizna jest możliwa, ale nikt nie może nakazywać samorządowi wykorzystania przekazanych w formie dobrowolnej środków finansowych, na jakiekolwiek przedsięwzięcie. Przyjęcie zatwierdzenia planu zagospodarowania przestrzennego zawsze następuje w innym roku budżetowym. Procedura taka trwa około jednego roku. Nie dzieje się to mówiąc kolokwialnie „z automatu”, że środki z darowizn wypłacone do gminy są od razu przekierowane na opłacenie planu zagospodarowania. Absolutnie nie ma takiej możliwości. Tak było w roku 2022 roku, gdy na plan zagospodarowania przestrzennego płaciliśmy z budżetu gminy Ćmielów, nie ze środków pochodzących od przedsiębiorcy czy osoby fizycznej. Prawo jest niezmienne, a odpowiedzialność zawsze ciąży na włodarzu. W aspekcie opinii prawnej jaką otrzymałam moje działanie i ostrożność, a także wieloaspektowe przeanalizowanie sprawy było jak najbardziej zasadne – mówi Joanna Suska, Burmistrz Ćmielowa. 

Dodaje, że to radni podczas sesji Rady Miejskiej w Ćmielowie wprowadzają pieniądze do budżetu. To bowiem rada jest organem decydującym o tym, na co ewentualne środki z darowizny przeznaczy. 

Burmistrz podkreśla również, że jak na razie żadna darowizna nie wpłynęła do Gminy Ćmielów. 

Kluczem – opinia prawna

Z opinii prawnej, jaką otrzymała burmistrz Joanna Suska wynika, że w świetle obowiązujących przepisów prawa istnieje możliwość przyjęcia przez gminę darowizny od osób fizycznych z przeznaczeniem darowizny (środków pieniężnych) na sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jednak (…) niedopuszczalne jest zawarcie przez gminę umów, w której gmina zobowiązuje się sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego za zobowiązanie osoby trzeciej do przekazania na rzecz tej gminy środków pieniężnych. Niedopuszczalne jest również poprzez taką umowę polecenie gminie sporządzenia i uchwalenia takiego planu, aby osoba trzecia przekazująca środki pieniężne mogła zrealizować np. konkretną inwestycję, czyli uchwalenia planu określonej treści zgodnie z takim poleceniem – czytamy w opinii prawnej. 

Radca prawny, który sporządził opinię podkreśla, że zgodnie z art 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1130 z późn.) kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie gminnych aktów planowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych ustalonych przez organ inny niż minister właściwy do spraw transportu, należy do zadań własnych gminy. Przepis art. 4 ust. 1 u.p.z.p. wskazuje, że ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania warunków zabudowy, terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 u.p.zp. koszty sporządzenia planu miejscowego obciążają, budżet gminy. Wyjątki od tej zasady określone są, w ust. 2 tego artykułu – koszty sporządzenia planu miejscowego obciążają:

• budżet państwa –  jeżeli jest on w całości lub w części bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym, 

• budżet województwa – jeżeli jest on w całości lub w części bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu wojewódzkim; 

• budżet powiatu –  jeżeli jest on w całości lub w części bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym; 

• inwestora realizującego inwestycję celu publicznego – w części, w jakiej jest on bezpośrednią konsekwencją zamiaru realizacji tej inwestycji. 

Co do zasady darowizna na rzecz gminy jest dopuszczalna. Jest to umowa przez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Co na to Sądy i RIO?

Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 listopada 2016 r.: „Istotnie zatem gmina nie może domagać się ponoszenia i pokrywania tych kosztów, poza wypadkami przewidzianymi w art. 21 ust. 2 np. przez właścicieli nieruchomości objętych  postanowieniami planu, czy też przez inne osoby fizyczne lub prawne zainteresowane sporządzeniem planu. Natomiast jak dobrowolne częściowe pokrycie tych kosztów przez inny podmiot czy osobę fizyczną, tak jak miało to miejsce w zaistniałej sytuacji, jest kwestią wewnętrzną gminy i w tej sytuacji, gdy procedura planistyczna została zachowana, nie może powodować stwierdzenia nieważności uchwały.” 

– Naczelny Sąd Administracyjny wyżej wymienionym wyroku stwierdza, że skorzystanie przez gminę przy opracowywaniu projektu planu miejscowego ze środków finansowych przekazany przez osoby fizyczne będące członkami lokalnej społeczności nie może świadczyć o naruszeniu art. 21 ust. 1 u.p.z.p. – czytamy w opinii prawnej. 

Analizując podobne zagadnienie Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu w swych wyjaśnieniach z dnia z 27.07.2022 r. udzielanych Burmistrzowi Miasta Duszniki-Zdrój stwierdziła: „Reasumując, co do zasady dopuszczalne jest przekazanie na rzecz gminy darowizny w związku z dokonywaniem zmian w MPZP pod warunkiem spełnienia każdorazowo dwóch przesłanek: 1) dobrowolności udzielenia darowizny (gmina nie może domagać. się przekazania darowizny za dokonanie zmian w MPZP), 2) przekazanie darowizny w rozumieniu art. 888 Kc. (bez polecenia, które zobowiązywałyby gminę do dokonana zmian zgodnie z jego treścią).” 

Jak podkreśla Joanna Suska w najbliższym czasie zapozna radnych z opinią przygotowaną przez radcę prawnego.