Uroczystości na kieleckiej Kadzielni
Uroczystości rozpoczęły się mszą św. w Kościele Garnizonowym. Następnie przed pomnikiem Matki Polki Sybiraczki na kieleckiej Kadzielni odbył się apel pamięci, oddano też salwę honorową.
Historyk IPN: Agresja ZSRR była złamaniem prawa
Dr Tomasz Domański z kieleckiej delegatury IPN powiedział PAP, że sowiecka agresja na Polskę była złamaniem prawa międzynarodowego i paktu o nieagresji.
– Pamięć o Kresach Wschodnich i wydarzeniach z lat 1939-1941 tzw. „pierwszego Sowieta” oraz po 1944 roku jest kluczowa dla polskiej tożsamości narodowej. Musimy pamiętać o ofiarach, zarówno żołnierzach, jak i cywilach, poległych w walce i zamordowanych w egzekucjach lub deportowanych na Syberię – mówił historyk, który poruszył też temat „zmowy milczenia” na temat tych zbrodni w okresie powojennym.
Zmowa milczenia w czasach cenzury
– Ofiary nie mogły wykrzyczeć tego, czego doświadczyły, ponieważ panowała cenzura. Nie wolno było mówić o wielu rzeczach, zwłaszcza o zbrodni katyńskiej i deportacjach. Dopiero wydarzenia przełomu lat 80.-90. ubiegłego wieku doprowadziły do tego, że możemy o tym mówić, wspominać i przypominać – powiedział Domański.
Światowy Dzień Sybiraka: Hołd dla ofiar masowych deportacji
17 września obchodzony jest także jako Światowy Dzień Sybiraka. Pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków na Sybir rozpoczęła się w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku. Przeprowadzona została przez Sowietów, którzy od 17 września 1939 okupowali wschodnie tereny II Rzeczypospolitej. Tego dnia w głąb Związku Radzieckiego wywieziono około 140 tysięcy obywateli polskich, wśród nich było ponad 46 tys. dzieci. Kolejne deportacje odbyły się 13 kwietnia i 29 czerwca 1941 oraz na przełomie maja i czerwca 1941 roku.
Osobiste świadectwo prezesa Związku Sybiraków
Rodzice Stanisława Wierzbickiego, prezesa Związku Sybiraków w Kielcach, zostali wywiezieni na Sybir podczas czwartej deportacji, na przełomie maja i czerwca 1941 roku.
– Ludzie przewożeni byli w skandalicznych warunkach w bydlęcych wagonach, pod eskortą żołnierzy NKWD. Ci, którzy przeżyli umierali podczas pracy w tajdze, gdzie panowały kilkudziesięciostopniowe mrozy – mówił o tamtych wydarzeniach Wierzbicki.
Prezes Związku Sybiraków w Kielcach urodził się, podobnie jak jego siostra, w miejscowości Staliński (obecna nazwa Nowokuźnieck), dokąd trafili jego rodzice. W 1958 roku jako ostatni z repatriantów, jego rodzina przyjechała do Polski, do Kielc.
Domański zaznaczył, że Światowy Dzień Sybiraka to hołd dla ofiar nieludzkich transportów i katorżniczej pracy, mających na celu osłabienie „polskiego żywiołu” na Kresach. Dodał, że pamięć o tych tragicznych wydarzeniach ma służyć lepszemu kształtowaniu przyszłości.
Według źródeł NKWD podczas czterech pierwszych deportacji wywieziono od 320 do 340 tys. osób. Według historyków, co trzecia deportowana osoba zmarła z głodu i wycieńczenia.
Marszałek Renata Janik: Pamięć jest ostrzeżeniem na przyszłość
Marszałek woj. świętokrzyskiego Renata Janik powiedziała PAP, że udział w uroczystościach upamiętniających 86. rocznicę ataku wojsk sowieckich na Polskę i ofiary masowych deportacji, to „pielęgnowania pamięci”, by takie zdarzenia nigdy więcej się nie powtórzyły.
– Musimy też pamiętać o tym, że wolność nie jest rzeczą daną raz na zawsze, szczególnie w obliczu toczącej się wojny za wschodnią granicą i niedawnych incydentów, takich jak naloty dronów. W związku z tym, budowanie silnej Polski i silnego regionu świętokrzyskiego jest niezbędne, aby być przygotowanym na wszelkie zagrożenia – mówiła Janik.
Przed pomnikiem Matki Polki Sybiraczki złożono znicze i kwiaty. Znicze zapłonęły również przed Pomnikiem Sybiraków na Cmentarzu Starym w Kielcach.
Czym była agresja ZSRR z 17 września 1939?
86 lat temu, 17 września 1939 r., łamiąc polsko-sowiecki pakt o nieagresji, Armia Czerwona wkroczyła na tereny II Rzeczpospolitej. Sowiecka napaść na Polskę była realizacją układu podpisanego w Moskwie 23 sierpnia 1939 r. przez ministra spraw zagranicznych III Rzeszy Joachima von Ribbentropa oraz ludowego komisarza spraw zagranicznych Związku Radzieckiego Wiaczesława Mołotowa, pełniącego jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych. (PAP)
