W gminie Kunów każdy może poczuć się jak Indiana Jones! Pomoże w tym Przewodnik po ścieżce geoedukacyjnej „Dolina Świśliny”!

Przewodnik po ścieżce geoedukacyjnej „Dolina Świśliny” to efekt końcowy pracy wieloosobowego zespołu naukowców, ale nie tylko, bo również członków Stowarzyszenia „Witulina nad Świśliną”. Nie udałoby się gdyby nie pomoc Urzędu Miasta i Gminy w
Kunowie z burmistrzem Lechem Łodejem na czele, a także wsparcie Andrzeja Kryja, Posła na Sejm RP.

– Sam fakt, że książka została wydrukowana, gdyż w planach pierwotnych miał być tylko pdf „zawieszony” na stronie Instytutu Geologicznego i Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach jest zasługą prezesa Stowarzyszenia „Witulin nad Świśliną” pana Pawła Gawrona, który pozyskał na druk środki z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego, a również do druku dołożył się Urząd Miasta i Gminy w Kunowie. Dzięki tym dwóm instytucjom możliwe było wydrukowanie przewodnika – wyjaśnia Anna Fijałkowska-Mader, doktor habilitowany, pracownik Oddziału Świętokrzyskiego Państwowego Instytutu Geologicznego i Państwowego Instytutu Badawczego w Kielcach, a także kustosz Muzeum Geologicznego w tymże oddziale.

Przewodnik przybliża ścieżkę edukacyjną, która uroczyście otwarta zostanie wiosną przyszłego roku, a która składać się będzie z pięciu tematycznych tablic z opisem danego stanowiska, przy których staną ławeczki. Wszystko z myślą o turystach.

– Przewodnik to pogłębiony opis stanowisk ścieżki. Na ścieżce będą bowiem ustawione tablice informacyjne. Ze względu na ograniczoną powierzchnię tablicy, nie byliśmy w stanie zawrzeć tam wszystkich ciekawostek i informacji dodatkowych. Rozszerzenie treści tablicy znalazło się w przewodniku. Zawarliśmy tam również wprowadzenie w samą tematykę ścieżki, tematykę obszaru, tematykę Doliny Świśliny, która jest wyjątkowo ciekawa i interesująca pod różnymi aspektami – mówi doktor habilitowany Anna Fijałkowska-Mader.

Dodaje, że głównym celem naukowców przy tworzeniu przewodnika, było pokazanie georóżnorodności Doliny Świśliny, jej walorów, a także ciekawostek geologicznych.

– Aby turysta, który przejeżdża lub wędruje doliną, rozgląda się na lewo, na prawo, widzi skały, miał świadomość co to są za skały, jak są stare i gdzie mogły powstać. Wszystko po to, aby tę geologię przybliżyć „zwykłemu zjadaczowi chleba” – tłumaczy doktor habilitowany Anna Fijałkowska-Mader.

Wyjaśnia, że ścieżka geoedukacyjna w wariancie podstawowym liczy 3,5 kilometra, czyli jest relatywnie krótka. Jest to wariant dostępny dla każdego, dla zmotoryzowanego pieszego, rowerzysty, a także osób niepełnosprawnych, bowiem we wszystkie te miejsca da się podjechać.

– Zaoferowaliśmy też wariant poszerzony ścieżki , który ma 5 km. Dwa stanowiska tego wariantu poszerzonego są ogólnodostępne, jedno jest dla koneserów i miłośników pieszych wędrówek. Dojście jest bowiem utrudnione – mówi doktor habilitowany Anna Fijałkowska-Mader.

Pierwszy przystanek ścieżki znajduje się poniżej korony zapory Wióry, przy przystanku autobusowym na południowym krańcu Dołów Biskupich. Pokazuje co tak naprawdę ma do zaoferowania ścieżka. Na trasie znajdują się także dwa nieczynne już kamieniołomy: dolomitu w Dołach Opacich i piaskowca w Dołach Biskupich. Jest też tablica poświęcona historii kamieniarstwa w Dołach Biskupich, które było bardzo ważne dla rozwoju okolicy. Ostatnie stanowisko poświęcone jest osadom czwartorzędowym – lessom.

– Tereny Doliny Świśliny są niesamowicie ciekawe dlatego, że na tak króciutkim dystansie jak 3,5 kilometra, czy 5 kilometrów, możemy spotkać skały różnego wieku: od 400 milionów lat po 250 milionów lat. To stanowi walor tego miejsca. Mamy te skały po prostu koło siebie. Są one też również zróżnicowane pod względem wykształcenia. Mamy tutaj skały piaskowcowe, węglanowe, dolomity i wapienie. No i to co miłośnicy geologii lubią najbardziej w skałach tych można spotkać skamieniałości, a powiem więcej nawet tropy gadów. I to jest fenomen tej ścieżki – wyjaśnia Anna Fijałkowska-Mader.

Tłumaczy, że na terenie województwa świętokrzyskiego nie ma zbyt wielu takich ścieżek, są skoncentrowane na terenie miasta Kielce i związane są z tamtejszym geoparkiem. Niedawno powstała ścieżka na Górze Zelejowej w gminie Chęciny, a także, o czym niewiele osób wie, istnieje tego typu ścieżka typowo geoedukacyjna w dawnym kamieniołomie w Skarbce.

– Pod tym względem gmina Kunów należy do prekursorów – podkreśla Anna Fijałkowska-Mader.

O tym, że przewodnik powstał dzięki ponad 100 latom pracy geologów, którzy interesowali się tymi terenami przypomina Piotr Szrek, zastępca dyrektora do spraw badań i rozwoju w Państwowym Instytucie Geologicznym i Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie.

– Ten przewodnik, to efekt ponad 100 lat pracy pokoleń geologów, którzy zajmowali się opisywaniem tych terenów. To oczywiście nie jest już coś, co kończy jakiekolwiek działania naukowców na tym obszarze, niemniej jest to odzwierciedlenie bardzo ciekawej budowy geologicznej, która od zawsze fascynowała badaczy, która zaowocowała wieloma publikacjami i zaowocowała tym, że te okolice, których często mieszkańcy mogą nie doceniać tak, jak powinni, są znane na całym świecie – mówi doktor habilitowany Piotr Szrek.

Dodaje, że nad rzeką Świśliną wyjątkowy jest zapis paleontologiczny, związany z tym, co wzbudza największe emocje – dinozaurami.

– Dinozaury, to taki „samograj” i tutaj nie trzeba ani wykształcenia wielkiego specjalistycznego, żeby docenić to, że po tym terenie przed milionami lat płynęły rzeki, chodziły dinozaury i różne inne zwierzęta, które były związane zarówno z dinozaurami, jak i naszymi przodkami, wczesnymi ssakami. Ten zapis stał się kilka lat temu znany na całym świecie poprzez publikację przypuszczalnie najstarszego zapisu ichtiologicznego, czyli skamieniałości śladowych właśnie bardzo wczesnych dinozaurów. Te ślady są rokrocznie wizytowane przez wielu badaczy całego świata, no więc czemu nie powinny być znana nam, Polakom, mieszkańcom najbliższych okolic. Ten przewodnik ma na celu w sposób przystępny zaprezentowanie i właściwie danie do ręki takiego „gotowca” w postaci ścieżki dydaktycznej, w postaci informacji bardzo przystępnie przekazanych. Myślę, że jest to jedno z głównych zadań naukowca, aby każdy człowiek go zrozumiał, niezależnie od tego, jaki ma kierunek wykształcenia – mówi doktor habilitowany Piotr Szrek.

Potwierdza, że udało się znaleźć dziesiątki, jeżeli nie setki tropów dinozaurów. Nie są związane z granicą administracyjną, ponieważ geologia nie zna granic. Tropów w regionie północnej części Gór Świętokrzyskich są tysiące. Mnóstwo wciąż czeka na odkrycie.

– Nad rzeką Świśliną są tropy bardzo wczesnych protodinozaurów, jak również ich kości. Są tu kości wielkich płazów. Dzisiaj płaz to niewielka żaba, a kiedyś płazy miały po kilka metrów długości i prowadziły tryb życia podobny do krokodyli. To potrafi rozbudzić wyobraźnię i zachęcić do samodzielnych poszukiwań – tłumaczy.

Paweł Gawron, prezes Stowarzyszenia „Witulin nad Świśliną” dodaje, że wydanie przewodnika,t o jedna z lepszych możliwości promowania terenów położonych nad Doliną Świśliny.

– Początkowo nie planowaliśmy wydania publikacji przy tworzeniu szlaku, jednak napisaliśmy wniosek do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego. Udało się nam pozyskać środki w wysokości 3000 zł. Dzięki tej dotacji udało się wydrukować 400 egzemplarzy. Promujemy naszą gminę Kunów, a przy okazji Wióry, Doły Biskupie, Nietulisko Duże. Pan burmistrz podjął się inicjatywy. Promocja turystyczna jest dziś bardzo ważna, a mamy się czym pochwalić, ponieważ mamy wiele niewykorzystanych turystycznie walorów.W prace włączył się Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach i jego pracownicy. Służyliśmy pomocą jeśli chodzi m.in. o zdjęcia. Chcieliśmy wspomnieć też o historii kamieniarstwa. Odgrywalo olbrzymią tolę w Historii Dołów Biskupich – mówi Paweł Gawron.

Liczy, że uda się mu pozyskać środki na dodruk. W przyszłym roku planowane jest też otwarcie ścieżki geoedukacyjnej.

– Każda osoba, udając się w tej miejsca, będzie mogła zwiedzić go z przewodnikiem w ręce. Mieszkam w Dołach Biskupich. Znam te miejsca. Ustawienie tablic nie jest przypadkowe. Przewidziane są też ławeczki i kosze na śmieci. Zależy nam na tym, aby turystę zatrzymać na dłużej, aby poznał historię naszej niezwykłej gminy – podsumowuje.

Lech Łodej, burmistrz miasta i gminy w Kunowie przypomina, że gmina Kunów ma niezwykłe walory turystyczne.

– Podzielona jest na dwie części rzeką Kamienną oraz drogą krajową. Południowa część, to wąwozy lessowe, kunowskie Bieszczady, gniazdowiska żołny, to piękne widoki, tereny rolnicze. Część północna zaś to lasy, piękne tereny do osiedlania się i budowania domków jednorodzinnych. Mamy dużo atrakcyjnych miejsc, które w tym przewodniku są wyeksponowane. Jest dużo piękna stworzonego przez naturę, warto je wyeksponować – mówi burmistrz.

Andrzej Mazur, mieszkaniec Dołów Biskupich cieszy się, że Doły Biskupie i Dolina Świśliny budzą się z marazmu.

– Ten przewodnik, to najlepsza forma promocji naszej małej ojczyzny. Z takiej inicjatywy trzeba się po prostu cieszyć. Mamy też atrakcje geologiczne, mamy tropy dinozaurów. Jeden z eksponatów podarowałem do Izby Pamięci imienia Witolda Gombrowicza w Dołach Biskupich. Na działkę mojej teściowej przyniosła go powódź. Mam nadzieję, że dzięki przewodnikowi i ścieżce ruch turystyczny się zwiększy. Widać już sporo rowerzystów odwiedzających dawne zabudowania w Witulinie. Doły Biskupie zaczynają tętnić życiem – podkreśla Andrzej Mazur.

Agata Wojtyszek, Poseł na Sejm RP dodaje, że tego typu publikacje są bardzo istotne zwłaszcza pod względem promocyjnym.

– Uważam, że takie publikacje są bardzo istotne, bo to dzięki nim nie tylko mieszkańcy naszego regionu, ale także turyści odwiedzający nasze województwo w czasach urlopów wakacyjnych, wiedzą co warto zobaczyć. Podróżując po naszym pięknym kraju chcemy poznać jego historię, ale także warunki przyrodnicze. Cieszę się, że takie wydarzenie jak to dzisiaj, którego celem jest promocja przewodnika, ma miejsce.To jest ważne dla nas, aby doceniać naszą lokalną historię. Nie wiemy często jak piękny teren mamy wokół siebie – mówi Agata Wojtyszek.

O tym, że w gminie Kunów co chwilę dzieje się coś dobrego przypomina Andrzej Kryj, Poseł Na Sejm RP.

– Ogromne słowa uznania należą się dla Stowarzyszenia „Witulin nad Świśliną”, bo to ich kolejna wspaniała inicjatywa. Najpierw uruchomienie biblioteki wiejskiej, później Izby Pamięci im. Witolda Gombrowicza, następnia rzeźba przypominająca o fabryce Witulin, teraz przewodnik. Gmina Kunów jest gminą bardzo piękną, z ogromnymi tradycjami kamieniarskimi, które były trochę zapomniane. Ta inicjatywa otworzy pewną szansę, bo przecież ci, którzy przyjadą zobaczyć ruiny w Nietulisku Dużym, będą mogli tę trasę przejść. Przewodnik niewątpliwie w tym pomoże. Umożliwi to poznawanie piękna tej ziemi. W Kunowie się dzieje. Życzę, aby działo się jeszcze więcej – podsumowuje Andrzej Kryj.