Ogrody sensoryczne wciąż są w Polsce rzadkością! Czy pomysł sprawdzi się w Ostrowcu Św.?

Ogrody sensoryczne, są jeszcze mało rozpowszechnionym w Polsce pomysłem przystosowania parków i skwerów do celów terapeutycznych i edukacyjnych. Mają jednak olbrzymia zaletę – może z nich korzystać każdy, niezależnie od stanu zdrowia i wieku. Park taki znaleźć można np. w Muszynie, Gdańsku Oliwie, Ogród Doświadczeń imienia Stanisława Lema w Krakowie, Park Orientacji Przestrzennej w Owińskach, Park sensoryczny w Pruszkowie, Ogród sensoryczny na Ursynowie, Ogród sensoryczny „Ostoja” we Wrocławiu. Ogród zmysłów powstanie także w Ostrowcu Św. 

Na razie skwer o powierzchni 1,1570 ha na osiedlu Ogrody wygląda jak plac budowy. Rozkopane chodniki, skwery, zdemontowane chodniki.  Trwa bowiem pierwszy z trzech etapów prac, którego realizacją zajmuje się firma  „STAR” z Żabna. Zakończenie prac przewidziano na 16 grudnia.

Jak wyjaśnia Milena Gawęd-Korona, kierownik Referatu Zieleni Miejskiej w Urzędzie Miasta w Ostrowcu Św. zakres robót przewidzianych do realizacji polega na wykonaniu chodników, dojść, ścieżek, pergoli, siłowni zewnętrznej, placu zabaw,  elementów małej architektury  i nasadzeń roślin.

– Etap I – w tym etapie wykonywane są wszelkie roboty związane z rozbiórką istniejących nawierzchni chodników, nowe projektowane nawierzchnie  ścieżek, chodników, placów (oprócz nawierzchni piaskowej miękkiej  i sensorycznych, które zostaną wykonane w kolejnych etapach), a także zabezpieczenie istniejącej roślinności, która została zinwentaryzowana w dokumentacji projektowej i nie jest  przeznaczona do usunięcia – tłumaczy Milena Gawęd.

W etapie II znajdują się prace  związane z wykonaniem elementów pergoli, placu zabaw, siłowni zewnętrznej, elementów małej architektury i nawierzchni miękkiej piaskowej. Natomiast trzeci etap prac polegać będzie na wykonaniu nasadzeń zieleni,  wykonaniu  ogrodu sensorycznego wraz z nawierzchnią ścieżki zmysłów.

„Ogród zdrowia na osiedlu Ogrody” jest realizowana w ramach projektu „Rewitalizacja obszarów zdegradowanych o silnym potencjale gospodarczym, społecznym i rekreacyjno-kulturowym na terenie miasta Ostrowca Świętokrzyskiego”, przy udziale środków z Unii Europejskiej. Wartość prac to 1 618 680,49 zł brutto, z czego 63,96 proc.  środków pochodzi z Unii Europejskiej; 26,20 proc. to wkład własny gminy; a 9,84 proc. to środki z budżetu państwa.

Projekt oparty został na koncepcji powrotu do dawnych ogrodów i sadów, które znajdowały się na terenie dzisiejszego osiedla Ogrody.

– Powstaniu koncepcji patronowała idea” Przywrócić ogrody Ogrodom”, W nawiązaniu do tej sadowniczej tradycji zaproponowano posadzenie jabłoni ozdobnej, obficie kwitnącej i bardziej odpornej na choroby odmiany, niż jabłonie użytkowe, jednocześnie posiadające jadalne owoce oraz wiśni ozdobnej – tłumaczy Milena Gawęd-Korona.

Koncepcja zagospodarowania skweru została oparta o nową, innowacyjną formę terapii –  hortiterapię (ogrodolecznictwo) i powstała w oparciu o przeprowadzone w 2016 r. warsztaty, w których beneficjentami byli podopieczni Świętokrzyskiego Ośrodka Terapii,
 os. Ogrody Ostrowiec Świętokrzyski.

„Ogród zdrowia” będzie przestrzenią ogólnie dostępną o przewodniej funkcji terapeutycznej. Został tak zaprojektowany, żeby nie tylko zdobił otoczenie, ale przede wszystkim był pomocą dydaktyczną dla rehabilitantów i nauczycieli w codziennych zajęciach z niepełnosprawnymi dziećmi, a także osobami dorosłymi. Mają temu służyć architektura oraz rosnące tu rośliny. Ogród Zdrowia na os. Ogrody będzie przestrzenią do wypoczynku, terenem uprawy roślin, miejscem do prowadzenia warsztatów terapii zajęciowej przy udziale ogrodu i roślin, a także integracji społecznej i nauki przyrody i ekologii dla dzieci z pobliskiej szkoły i przedszkoli. Być może w przyszłości stanie się także galerią sztuki na wolnym powietrzu, w której eksponowane będą prace osób niepełnosprawnych.

Ogród podzielony zostanie na 5 ściśle połączonych ze sobą stref zmysłów, z których każda oddziałuje bardzo silnie na poszczególne zmysły tj. wzroku, smaku, zapachu, słuchu, dotyku. Stąd rośliny z liśćmi o różnym kształcie i fakturze, kolorowymi kwiatami. Tutaj dzieci z zaburzeniami zmysłów będę mogły  uczyć się doznawania świata.   Główną funkcję w ogrodzie wyznacza kolor. Nasadzona tu zostanie roślinność o intensywnym zabarwieniu, przykuwającym wzrok. Rozmieszczone będą też rośliny zapachowe, których kwiaty, liście wydzielają woń odbieraną zmysłem węchu. Mają właściwości antydepresyjne, uspakajające, odprężające, pobudzające i usprawniające myślenie. W ogrodzie znajdą się też rośliny, które wydają dźwięk, takimi roślinami są trawy, które kołysząc się na wietrze oddziałują na zmysł słuchu, ta część ogrodu została zaprojektowana jako „Wyspy traw”. W tej części ogrodu znajdzie się ścieżka zdrowia, ścieżka bosych stóp. Ścieżka wyłożona różnymi naturalnymi materiałami. Mogą się tam znaleźć liście, szyszki, kasztany, kamyki, piasek, ziemia, trawa, igły z drzew iglastych, gałązki itd. Spacer boso pobudza krążenie i pozwala na bliższy kontakt z naturą. Może też być formą zabawy lub edukacji o zjawiskach zachodzących w przyrodzie. Stąpając gołymi stopami po zróżnicowanej powierzchni zostaje zaangażowany w sposób zintensyfikowany zmysł dotyku. Ścieżka może służyć do zabawy, ale również służyć będzie dzieciom z problemami z chodzeniem do nauki poruszania się o własnych siłach czy o kulach.

Posadzone zostaną także rośliny smakowe, które posiadają część jadalna o walorach smakowych.

Na terenie ogrodu znajdzie się także Strefa dla osób aktywnych, które zechcą poprawić swoją sprawność fizyczną. Wśród urządzeń treningowych do ćwiczeń na powietrzu m.in. będą: drabinka, orbitrek, prasa nożna, wioślarz, biegacz, wyciąg górny, wyciskanie siedząc, a także strefa zabaw – plac zabaw o nawierzchni piaskowej, w naturalnych kolorach rozbudzający wyobraźnię dzieci i nawiązujący w swoim charakterze do dawnej zagrody wśród sadów i starych ogrodów. Znajdą się tu zabawki: drewniane koniki z powozem, duża piaskownica
 i zjeżdżalnia z drewnianymi belkami i linami, na której dzieci będą w bezpieczny sposób sprawdzać swoje umiejętności.  Wydzielona zostanie także przestrzeń z miejscami do siedzenia, w której będą odbywać się lekcje przyrody  i ekologii na świeżym powietrzu. Będzie tu „Polana edukacyjna” . W ogrodzie dzieci poznają zmienność pór roku, będą obserwować rozwój roślin od wczesnej wiosny do późnej jesieni, znajdzie się również miejsce gdzie pod okiem nauczyciela będą mogły tworzyć własne mini ogródki.

Główny plac z pergolą po kole będzie znajdował się w centralnej części skweru i będzie umożliwiał wypoczynek czynny lub bierny, będzie miejscem spotkań większych grup ludzi np. w celu przeprowadzeniu warsztatów lub terapii zajęciowej.

Jak zapewnia Milena Gawęd-Korona użytkownikami „Ogrodu Zdrowia” mogą być osoby zdrowe i osoby z różnymi problemami zdrowotnymi, mające trudności z funkcjonowaniem w społeczeństwie.