Ostrowiec Św.: Posadzili 125 kasztanowców w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja! Niezwykła akcja harcerzy sprzed lat!

Park Miejski  imienia Józefa Piłsudskiego w Ostrowcu Św. , a właściwie jego historyczna część, powstał w okresie międzywojennym. 

– Władze Ostrowca w 1919 roku zdecydowały się tutaj utworzyć park, a zaangażowały do tego pierwszego ogrodnika Rzeczypospolitej, Franciszka Szaniora. To był numer jeden jeśli chodzi o ogrodnictwo i architekturę krajobrazu. Projektował najbardziej znane parki w Polsce, dużo projektował w Warszawie. Był nawet nazywany pierwszym warszawskim ogrodnikiem – przypomina Monika Bryła-Mazurkiewicz, prezes Centrum Krajoznawczo-Historycznego imienia profesora Mieczysława Radwana w Ostrowcu Św. 

Dodaje, że nie był to wielki park, ponieważ ograniczały go rzeki: Kamienna i Młynówka, a od drugiej strony pola i łąki Rawszczyzny. Zostały wytyczone alejki, posadzono rzędy drzew. Centralne miejsce zajmowała drewniana altanka, gdzie odbywały się koncerty. Niestety nie zachowała się do dziś. Nie ma też domku ogrodnika, który stał od strony północnej (okolice parkingu za Kinem Etiuda). 

– W 1932 roku pojawił się pomnik Józefa Piłsudskiego, który przetrwał wojnę, ale niestety nie czasy komunistyczne. Został zlikwidowany w latach 40-tych XX wieku pod pozorem budowy przepompowni. Dopiero w latach 90-tych na wzór tego przedwojennego pomnika powstał pomnik, który dziś znajduje się przy stawie, na rogu ulic Mickiewicza i Sienkiewicza. Vis a vis znajduje się pomnik upamiętniający pierwszą drużynę skautową imienia Mariana Langiewicza, która powstała przy gimnazjum męskim, jego tradycje kontynuuje dziś Liceum imienia Joachima Chreptowicza. 2 maja 1917 roku członkowie tej drużyny skautów postanowili uczcić rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, sadząc wzdłuż niej, według przekazów ustnych – 125 kasztanów – tłumaczy Monika Bryła-Mazurkiewicz. 

Przypomina także o nadzwyczajnym posiedzenie rady miejskiej, które odbyło się 23 kwietnia 1917 roku. Sprawa dotyczyła uroczystości zaplanowanych na 3 Maja, które były obchodzone po raz pierwszy oficjalnie ,od momentu uchwalenia Konstytucji, jeszcze przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości.  

– Decyzją radnych miejskich zmieniono nazwę Alei Ostrowieckiej na Aleję 3 Maja. Stało się to na wniosek radnego księdza Wacława Wodeckiego, proboszcza parafii Świętego Michała Archanioła i dziekana kunowskiego. Zaproponował także, aby nowo nazwaną aleję obsadzić drzewkami na całej jej długości – wspomina Monika Bryła-Mazurkiewicz.

Rada Miejska poparła wniosek księdza Wacława Wodeckiego i wykonanie prac powierzyła radnym: Sławomirowi Czerwińskiemu – dyrektorowi gimnazjum męskiego, Feliksowi Bykowskiemu (krajoznawcy, fotografowi  i właścicielowi księgarni w „Karolinowie”) i Ludwikowi Wacholderowi (stomatologowi).  

Aleja 3 Maja została wkrótce obsadzona kasztanowcami przez uczniów gimnazjum męskiego, którzy także byli harcerzami. Przerwany został ruch handlowy i pozamykane zostały sklepy od godz. 9.00 do 14.00, zdecydowano także, aby w tym dniu nie odbywał się targ.

Monika Bryła-Mazurkiewicz dodaje, że ze 125 kasztanowców pozostało dziś jedynie 10. 

– Konstytucja 3 Maja, a właściwie Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku została uchwalona przez Sejm Wielki 3 maja 1791 r. w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego w Warszawie. Składała się z 11 artykułów, które poprzedzała preambuła „W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego. Stanisław August z Bożej łaski i woli Narodu Król Polski, Wielki Książe Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Inflancki, Smoleński, Siewierski i Czerniechowski, wraz z stanami skonfederowanemi, w liczbie podwójnej Naród Polski reprezentującemi, uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą egzystencyją polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie, prawem przepisanym, wyraźną wolą swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu. Do której to konstytucji dalsze ustawy sejmu teraźniejszego we wszystkiem stosować się mają” – przypomina Monika Bryła-Mazurkiewicz.

Konstytucja 3 Maja to pierwsza w Europie i druga na świecie (po amerykańskiej z 1787 r.) konstytucja nowoczesnego typu. Wprowadzała ustrój monarchii konstytucyjnej dziedzicznej, monteskiuszowski podział władzy na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, znosiła liberum veto, konfederacje i wolną elekcję, ograniczyła demokrację szlachecką odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi, ponadto wprowadzała częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty, zapewniała chłopom „opiekę prawa i rządu krajowego”.

– Konstytucja 3 Maja obowiązywała przez 14 miesięcy. W praktyce przestała obowiązywać 24 lipca 1792 r., w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. Choć Konstytucja 3 Maja obowiązywała krótko, to przez cała lata zaborów przypominała o walce o niepodległość, a także o próbach reform Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Była i jest symbolem dumy narodowej. Współautorzy konstytucji Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj określili ją jako „ostatnia wola i testament gasnącej Ojczyzny” – tłumaczy prezes Centrum Krajoznawczo-Historycznego imienia profesora Mieczysława Radwana w Ostrowcu Św. 

Po utracie niepodległości świętowanie Konstytucji 3 Maja było surowo zakazane we wszystkich zaborach. Ci, którzy odważyli się publicznie celebrować to święto, byli karani. To jednak nie odstraszało Polaków. W okresie manifestacji patriotycznych 3 maja w kościołach były odprawiane Msze Święte, podczas których księża wygłaszali kazania o wydźwięku patriotycznym. 

Rocznica Konstytucji 3 Maja została uznana za święto narodowe Ustawą z dnia 29 kwietnia 1919 r. o święcie narodowym trzeciego maja.

– Po II wojnie światowej obchodzono je do 1946 r. Władze komunistyczne zabroniły publicznego świętowania, a próby manifestowania tego historycznego wydarzenia były tłumione przez milicję. Formalnie Święto 3 Maja zostało zniesione Ustawą z 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy. Dopiero w roku 1981 zezwolono na obchody 3 Maja. Święto Narodowe Trzeciego Maja zostało przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 roku – podsumowuje Monika Bryła-Mazurkiewicz.