19 maja 1505 roku na mocy przywileju lokacyjnego, wydanego przez króla Aleksandra Jagiellończyka, Ćmielów otrzymał prawa miejskie. Pierwszym wójtem i zarządcą nowego miasta został Maciej z Iłży. Miejscowość musiała mieć rynek i ulice. Wytyczono więc centralny plac w połowie drogi między kościołem parafialnym w Szydłowie, a zamkiem i wsią Ćmielowem.
516 lat po tym wydarzeniu mieszkańcy Ćmielowa świętowali ten ważny w historii dzień. O oprawę artystyczną zadbali uczniowie i ich wychowawcy ze Szkoły Podstawowej w Brzóstowej. Każdy z mieszkańców mógł otrzymać także unikatowe gadżety: magnesy, koszulki, kolorowanki dla dzieci, a także przewodniki po gminie.
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info
– Nie możemy organizować uroczystości, w tak bardzo huczny sposób, jak byśmy chcieli i marzyli. W ubiegłym roku mieliśmy plany na uroczyste obchody 515-lecia nadania praw miejskich dla Ćmielowa. Niestety pandemia nam to uniemożliwiła. Obiecałam wówczas, że o tych ważnych obchodach nie zapomnimy. Dziś symbolicznie, w barwnym korowodzie, w rytm orkiestry dętej pod przewodnictwem pana Stanisława Machały możemy przypomnieć te wydarzenia sprzed lat. Dziś będziemy świętować skromnie, bez mieszkańców, ale myślę, że nadrobimy to w miesiącach letnich – mówi Joanna Suska, burmistrz Ćmielowa.
Dodaje, że przez te wszystkie lata Ćmielów bardzo się zmienił.
– Dziś możemy mówić o rozwoju nie tylko w aspekcie fabryki porcelany, ale i tężni solankowej, która przyciąga turystów z całego województwa. Mamy bardzo czyste powietrze, mamy tężnię, która może pomóc w rekonwalescencji np. po przebytej chorobie COVID-19. Mamy tańsze niż w okolicy działki pod budowę. Wiele osób z Ostrowca Św. pyta o wolne działki i to właśnie z naszą gminą wiąże swoją przyszłość. Obserwuję taki trend, że chcą tutaj mieszkać, w ciszy i spokoju. Pięknym miejscem do osiedlania się jest Podgrodzie, czy osiedle przy ulicy Kochanowskiego. Mamy fantastyczne szkoły, świetną kadrę, dobrze wyposażone placówki. Już niedługo funkcjonować zacznie także dzienny dom seniora i klub seniora. Dla każdego jest miejsce w naszej gminie – podkreśla burmistrz.
Jak przeczytać można na oficjalnej stronie Urzędu Miasta i Gminy w Ćmielowie, Początki osadnictwa na terenie dzisiejszego Ćmielowa sięgają neolitu (2500 lat p.n.e) . Badania archeologiczne pokazują, że na Gawrońcu mieszkali ludzie, którzy zajmowali się m.in. wyrobem narzędzi kamiennych z krzemienia, wydobywanego w niedalekich Krzemionkach.
Ćmielów w XIV w aż do 1408 r. nazywany był wsią Szydłowem, w 1427 r. Szydłowcem, kiedy Jakub i Sławosz Szydłowieccy założyli nowy Szydłowiec w okolicach Radomia, to dla odróżnienia nowego, stary zaczęto nazywać Szczmielowem. Nazwę Szmielów prawdopodobnie nadano tej miejscowości od chmielu, który tu dawniej uprawiano w celu wyrabiania piwa. W 1500 r. Tatarzy dotarli do Ćmielowa, drugi raz w 1502 r. Wtedy uszkodzono zamek, a z całego regionu setki ludzi zabrano w jasyr. Jakub Szydłowiecki wykupił włości położone nad Kamienną. Nabył również Ćmielów, który stał się jego siedzibą, rozbudował także zamek . Jako podskarbi wielki koronny, zdobył dla Ćmielowa przywilej lokacyjny, który nadał 19 maja 1505 r. na sejmie w Radomiu król Aleksander Jagiellończyk. Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim, mieszkańcy otrzymali prawo wyboru wójta i burmistrza. Pierwszym wójtem został Maciej z Iłży, miał on sprawować sądy miejskie. Mieszkańcy zostali uwolnieni na 20 lat od wszelkich powinności. Ustanowione zostały czwartkowe targi oraz trzykrotne w ciągu roku jarmarki. Miasteczko musiało mieć rynek i ulice, wytyczono więc plac centralny w połowie drogi między kościołem parafialnym w Szydłowie, a zamkiem i wsią Ćmielowem. Okolicznościami sprzyjającymi do uzyskania praw miejskich był fakt istnienia parafii od 1313 r. oraz zamku.
Pieczęć Ćmielowska przedstawiała Św. Krzysztofa dźwigającego na barkach Dzieciątko Jezus. W 1509 r. dobra ćmielowskie przeszły w ręce Mikołaja, a potem Krzysztofa Szydłowieckiego, który w latach 1519-1531 zrobił z zamku wspaniałą rezydencję.
fot. Marzena Gołębiowska/naOSTRO.info
Po śmierci Krzysztofa dobra ćmielowskie odziedziczyła jego żona – Zofia, a po niej jej wnukowie. W wyniku podziałów majątkowych spory rodzinne o miasto i zamek między Tarnowskimi, Radziwiłłami, później Zborowskimi trwały długo. Sytuacja własnościowa ustabilizowała się dopiero, kiedy dobrami ćmielowskimi rządził od 1606 r. Janusz książę Ostrogski. (…) W 1942 r. utworzono getto w Ćmielowie. W kilkudziesięciu budynkach położonych w rejonie rynku lokowano przeciętnie 1500 osób w tym 500 osób z Ćmielowa. Na terenie Fabryki Porcelany powstał obóz pracy, gdzie przeciętnie przebywało 60 osób. W sumie w okresie okupacji aresztowano około 200 mieszkańców gminy Ćmielów, z tego co najmniej 80 osób zginęło w egzekucji. Na początku lat 70 zaplanowano budowę miejsko-gminnego ośrodka kultury. Inwestycja realizowana była w latach 1978-1985. Uroczyste otwarcie nastąpiło 16 lutego 1985 r. Po kilku latach ośrodek zmienił nazwę na Dom Kultury. W maju 1992 r. jako patrona przyjęto imię Witolda Gombrowicza.
4 czerwca 1983 r. po raz pierwszy obchodzono Dni Ćmielowa. 27 maja 1990 r. przeprowadzone zostały pierwsze demokratyczne wybory do samorządu terytorialnego. Burmistrzem został Szymon Andrzej Heba.
fot. Marzena Gołębiowska/naOSTRO.info
– Bardzo dobrze postanowili notable Ćmielowa organizując te dzisiejsze uroczystości. Przemarsz orkiestry bardzo mi się podobał. Jest wiele rzeczy i miejsc, które podobają się naszym mieście, chociażby ćmielowska tężnia – wyjaśnia Jerzy Wrona, który w Ćmielowie mieszka od 50 lat.
Inny mieszkaniec miasta, Andrzej Kuśmierz dodaje z kolei: – Dwa razy dziennie spaceruję do parku. Mam swoje ulubione miejsca, jak np. to w kierunku obwodnicy naszego miasta. Przyjezdnych przyciąga porcelana, ruiny zamku, tężnia, doskonałe ścieżki rowerowe w kierunku Rudy Kościelnej. Korzystam z nich wraz z kolegą. Widać rozwój miasta i gminy – podsumowuje.
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info
O tym, że wiele zmieniło się w Ćmielowie, ale wiele jest jeszcze do zrobienia. mówi Barbara Hut, która od 1943 roku jest mieszkanką Ćmielowa.
– Ćmielów zmienił się na przestrzeni lat. Mamy piękny park, tężnię, do zrobienia są jeszcze domki wzdłuż głównej ulicy. Mamy stadion. Wcześniej na dzisiejszej ulicy Ostrowieckiej była kostka brukowa, dopiero później położono asfalt. W domu kultury działało kino. Oglądaliśmy tam filmy stojąc. Na dole znajdowała się restauracja „Akwarium”. Pracowała w niej moja mama. Była też księgowość, a także sklep spożywczy. Nieopodal była druga restauracja – wspomina Barbara Hut.
Przyjazna atmosfera, wiele atrakcji turystycznych, a także bogata oferta kulturalna, to wszystko sprawia, że można zakochać się w Ćmielowie.
– Taka przyjazna atmosfera jest niezwykle ważna. Wszyscy się znamy. Dziś jest taki symboliczny dzień. Rozpoczynamy świętowanie i mam nadzieję, że także powrót do normalności. Mam nadzieję, że już niedługo wrócimy do naszych mieszkańców. Już dziś zapraszam na 28 maja na godzinę 11.00 na otwarcie wystawy o twórczości pana Romana Szlachetki, która także wpisze się w nasze świętowanie – podsumowuje Wioletta Rogala-Mazur, dyrektor Domu Kultury imienia Witolda Gombrowicza w Ćmielowie.
fot. Marzena Gołębiowska/Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info
