Przysięgali na krzyż, chowano ich w bezimiennych grobach! W Ostrowcu Św. uczczono pamięć o Żołnierzach Wyklętych!

Obchodzony 1 marca Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” został ustanowiony przez Sejm RP w 2011 r., aby upamiętnić tych, którzy po II wojnie światowej z bronią w ręku przeciwstawili się narzuconej siłą władzy komunistycznej. Ma za zadanie uczcić tych, którzy stawili czynny opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej Związkowi Sowieckiemu.

3 lutego 2011 r. Sejm RP uchwalił ustawę o ustanowieniu dnia 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklęty.

– Prezydent Lech Kaczyński korzystając ze swego konstytucyjnego uprawnienia do inicjatywy ustawodawczej, w 2010 r. złożył na ręce marszałka Sejmu projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, jako święta państwowego, które będzie obchodzone w dniu 1 marca każdego roku. Dzień ten wybrano nieprzypadkowo. 1 marca 1951 r. w pomieszczeniach gospodarczych więzienia mokotowskiego, komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość – pułkownika Łukasza Cieplińskiego (jego miejsce pochówku nie jest znane) i jego współpracowników. Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość od 1945 r. kontynuowało dzieło Armii Krajowej – wyjaśnia Monika Bryła-mazurkiewicz. 

Przypomina, że 14 października ppłk Łukasz Ciepliński został skazany na 5-krotną karę śmierci oraz 30 lat więzienia. Wraz z nim było sądzonych i skazanych na karę śmierci (Sr.1099/50 przez WSR na podstawie 86 §1,2 KKWP 7 Dekretu) sześciu jego współpracowników: Józef Batory, Franciszek Błażej, Karol Chmiel, Mieczysław Kawalec, Adam Lazarowicz, Józef Rzepka. 

– Przed śmiercią Łukasz Ciepliński powiedział współwięźniowi, że będzie trzymał w ustach medalik i po tym będzie można odnaleźć jego zwłoki. Wyrok śmierci został wykonany 1 marca 1951, Łukasz Ciepliński został zabity strzałem w tył głowy w piwnicy pomieszczeń gospodarczych więzienia UB na Mokotowie w Warszawie. Według współwięźniów wszyscy oskarżeni w procesie zostali straceni tego samego dnia, choć w aktach znajdują się dwie daty: 1 marca i 1 czerwca. Miejsce pochówku Łukasza Cieplińskiego nie jest znane – przypomina Monika Bryła-Mazurkiewicz.

 Sformułowanie „Żołnierze Wyklęci” powstało w 1993 r. – po raz pierwszy użyto go w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.”, zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Jego autorem był Leszek Żebrowski.

– Powojenna konspiracja niepodległościowa i antykomunistyczna, żołnierze niezłomni, na długie lata zostali usunięci z podręczników historii, jeżeli o nich w ogóle wspominano, to określano ich mianem „bandytów”, „faszystów”, „wrogów ludu”, członkami „band reakcyjnego podziemia”. Przeciw nim uruchomiono cały aparat propagandy, powstawały książki i filmy na zamówienie  i efekty tego widzimy do dziś. Jedny z przykładów jest „Popiół i diament” Jerzego Andrzejewskiego i jego filmowa ekranizacja w reżyserii Andrzeja Wajdy, której akcja dzieje się w Ostrowcu Św. Akcja filmu toczy się w 1945 roku, tuż po zakończeniu II wojny światowej. Jego głównym bohaterem jest były żołnierz Armii Krajowej (AK), Maciek Chełmicki (w rzeczywistości Stanisław Kosicki), który działając w podziemiu antykomunistycznym otrzymuje rozkaz likwidacji Stefana Szczuki (w rzeczywistości Jana Foremniaka), lokalnego sekretarza Polskiej Partii Robotniczej. Historia przedstawiała się zupełnie inaczej. 16 stycznia 1945 r. w Ostrowcu Świętokrzyskim Jan Foremniak – komunista, „ludowy” partyzant, świeżo upieczony wojewoda kielecki razem z innymi bandytami dokonał napadu rabunkowego na prywatne mieszkanie, podczas którego został zastrzelony przez patrol Armii Krajowej dowodzony przez Stanisława Kosickiego. Historia ta, mocno wypreparowana przez komunistyczną propagandę, stała się kanwą powieści Jerzego Andrzejewskiego „Popiół i diament” – tłumaczy historyk. 

Szacuje się, że w zbrojnym podziemiu działało nawet 200 tys. osób w różnych oddziałach. Kolejnych 20 tys. walczyło w partyzantce. Kilkaset tysięcy osób zapewniało łączność, aprowizację, wywiad i schronienie.

– Komuniści bardzo bali się legendy żołnierzy wyklętych. Po sfingowanych procesach, w których byli skazywani na śmierć, mordowali ich, a potem bez pogrzebu, rodziny, księdza, wrzucali do dołów. Do dziś nie znamy miejsc pochówku wielu z nich. Ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku. Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach. Wciąż są to szacunki. Wysiłek zbrojny i martyrologia drugiej konspiracji nadal wymagają badań – przypomina Monika Bryła-Mazurkiewicz. 

Honorowym obywatelem Ostrowca Św., ale również patronem jednej z ulic i jest urodzony we wsi Małomierzyce koło Iłży, gen. bryg. Antoni Heda-Szary.

– Na czele swojego oddziału, liczącego blisko 250 ludzi, wsławił się rozbiciem w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 komunistycznego więzienia w Kielcach, w którym Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego i sowieccy funkcjonariusze „Smiersza” osadzili 374 więźniów. W wyniku tej akcji uwolniono kilkuset więźniów, przeważnie byłych AK-owców. Źródła Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przyznają się jedynie do 298 wypuszczonych więźniów, jednak według oceny Antoniego Hedy uwolnionych zostało 600-700 osób. Wśród uwolnionych AK-owców byli m.in. dowódca batalionu Józef Wyrwa ps. „Stary”, cichociemny Ludwik Wiechuła ps. „Jeleń”, Michał Mandziara ps. „Siwy” i Stanisław Kosicki (1927–1997) – pierwowzór Maćka Chełmickiego z dzieła „Popiół i diament” Jerzego Andrzejewskiego – wylicza Monika Bryła-Mazurkiewicz. 

Po tej akcji Heda zaprzestał działalności konspiracyjnej – pod zmienionym nazwiskiem, jako Antoni Wiśniewski, wyjechał na Wybrzeże, a później do Emilianowa k. Ostródy. Był poszukiwany przez MBP i w 1948 został aresztowany w Gdyni. Otrzymał cztery wyroku śmierci, w końcu dzięki interwencji byłych oficerów AL, którzy współdziałali z nim w 1944, karę śmierci zamieniono na dożywocie. Był więziony na Rakowieckiej, w Rawiczu, we Wronkach. Wyszedł na wolność w 1956 objęty amnestią. 

–  To co niepokoi najbardziej, to brak na takiej uroczystości naszych lokalnych władz. Pan prezydent i osoby z nim związane jednoznacznie określili swoje stanowisko względem naszej historii narodowej. 17 września 2020 roku, w dzień napaści sowieckiej Rosji na Polskę również nie było pana prezydenta, ani osoby przez niego oddelegowanej,  natomiast pan wiceprezydent Dominik Smoliński wraz z delegacją i przedstawicielami ostrowieckiej lewicy pojawił się 16 stycznia pod dawnym pomnikiem Armii Czerwonej na cmentarzu przy ulicy Denkowskiej, na którym przez lata widniał napis: „Bohaterom / za wolność i socjalizm / społeczeństwo / Ostrowiec 6-XI-1960 / Ostrowiec // żołnierzom-partyzantom Armii Radzieckiej / poległym w walce / z najeźdźcą hitlerowskim /1939-1945 // patriotom poległym / w walce z faszyzmem / o wyzwolenie / narodowe i społeczne”. To jest bardzo „ciekawe” sformułowanie, zważywszy na fakt, że Związek Sowiecki i III Rzesza Niemiecka do czerwca 1941 r. byli sojusznikami i wspólnie okupowali Polskę. Dla mnie, jako historyka, jest to jednoznaczna deklaracja – komentuje Monika Bryła-Mazurkiewicz.

O obchodach upamiętniających Żołnierzy Wyklętych nie zapomniało Stowarzyszenie Ostrowieccy Patrioci, które zarówno w internecie, jak i lokalnych mediach zachęcało do uczestniczenia we Mszy Świętej i uroczystym złożeniu wiązane. Pod pomnikiem Armii Krajowej,  oprócz organizatorów pojawili się: ostrowieccy parlamentarzyści: Jarosław Rusiecki, Senator RP i Andrzej Kryj, Poseł na Sejm RP, Małgorzata Sobieraj – wiceprzewodnicząca Rady Powiatu Ostrowieckiego, Klub Radnych PiS w składzie: Zbigniew Duda, Paweł Walesic, Janusz Gołdyn, Dariusz Kaszuba, radny miejski niezrzeszony – Karol Wójcik, przedstawiciele Nadleśnictwa Ostrowiec  Św.: Adam Podsiadło, Nadleśniczy Nadleśnictwa Ostrowiec Św. i Jacek Sobolak, rzecznik prasowy ostrowieckiego Nadleśnictwa. Wartę przy pomniku pełnili członkowie Związku Strzeleckiego „Strzelec” OSW JS 2013 Ostrowiec Świętokrzyski.

– Nasze Stowarzyszenie, jak co roku chciało uczcić pamięć o żołnierzach wyklętych, żołnierzach podziemia antykomunistycznego. W tym roku nie możemy zorganizować marszu, ale mogliśmy uczestniczyć we Mszy Świętej i złożeniu wiązanek i zniczy pod pomnikiem. Dziś wspominamy Żołnierzy Wyklętych, którzy walczyli w nierównej walce, najpierw z niemieckim, a później z sowieckim okupantem, wspieranych przez rodzimych kolaborantów. To dzięki poświęceniu żołnierzy drugiej konspiracji, żyjemy w wolnym kraju, podczas, gdy przed laty tysiące z nich nierzadko po tygodniach bicia, gwałtów, wyrywania paznokci, przypalania w aresztach śledczych ginęło za tę wolność, która dziś jest dla nas taka oczywista. Ci ludzie naprawdę wierzyli w sens tych poświęceń, wierzyli w słowa: Bóg, Honor, Ojczyzna. Przywołujemy pamięć o żołnierzach antykomunistycznego podziemia, którzy w strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego do końca pozostali wierni złożonej przysiędze, a przysięgali na orła i na krzyż, na dwa kolory, na najświętsze w Polsce barwy, na czystą biel i na gorącą czerwień, na wolność żywych i na wieczną chwałę zmarłych – mówił podczas uroczystości Michał Ślusarz, prezes Stowarzyszenia Ostrowieccy Patrioci i organizator obchodów. 

Przypomina, że ziemia ostrowiecka ma także swoich Żołnierzy Wyklętych. 

– Na terenie Ostrowca Św. z tego co mi wiadomo działały dwie organizacje młodzieżowe.  Jedna to była organizacja „Błyskawica”, która działała w Szewnie i Ostrowcu Św., byli też pracownikami ostrowieckiej huty, trzech z nich zostało zamordowanych na początku lat 50-tych na „kieleckiej Łączce” za działalność, jak to zostało nazwane: reakcyjną.  Zostali zastrzeleni metodą katyńską w tył głowy. Wciąż żyje jeden z członków tej organizacji, wyemigrował na Górny Śląsk – wyjaśnia Michał Ślusarz.

Dariusz Kaszuba, historyk i radny miejski z Klubu Prawa i Sprawiedliwości dodaje, że zapomina się często o tych, którzy największy dramat przeżyli, stawiając czoła nowej, powojennej rzeczywistości w Polsce.  

– Dzisiaj 70 rocznica wydarzeń, które stały się pierwowzorem do wybrania tej daty 1 marca. Cóż, my Polacy mamy pamięć wybiórczą. Zawsze staram się uczestniczyć w obchodach upamiętniających Żołnierzy Wyklętych. Mój tato nie jest już w stanie przychodzić na tego typu spotkania, chociaż na pierwszych obchodach w Ostrowcu Św. był wraz ze swoim kolegą z jednego oddziału z Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Siennie. Tata był związany z oddziałem księdza Domańskiego i za to był represjonowany. Podczas przyjazdu na ferie świąteczne, z domu rodzinnego w Siennie został w początkach stycznia1948 roku aresztowany. Była to duża obława. Wywieziono ich na bolesne przesłuchania do siedzib Urzędu Bezpieczeństwa. Kończyło się to utrata zdrowia lub długotrwałą odsiadką. Ye wydarzenia trzeba przypominać, ponieważ w naszych terenach też działali żołnierze podziemia komunistycznego.  W całym kraju do dzisiaj szuka się ich grobów – wyjaśnia Dariusz Kaszuba.      

Jarosław Rusiecki, Senator RP z PiS przypomina, że niepodległość i suwerenność są najdroższymi wartościami dla każdego narodu.  

– Utraty zdrowia i życia, bólu najbardziej doświadczyli wspomniani Żołnierze Wyklęci wierni swojej przysiędze, którą składali na krzyż. O tym musimy pamiętać.  Święto, które każdemu Polakowi powinno być wpisane głęboko w sercu, dlatego, że to właśnie ci żołnierze, którzy oddali swoje życie, katowani przez UB, KBW, NKWD oddali swoje życie za ojczyznę, są fundamentem polskiej niepodległości. Była to walka heroiczna, wielu z nich pewnie miała świadomość, że wobec komunistów i  Armii Czerwonej ich trud jest daremny, ale jednak my Polacy dzięki ich krwi i poświęceniu możemy żyć  dziś w wolnej i niepodległej Polsce. Chwała Bohaterom –  mówi Jarosław Rusiecki. 

Andrzej Kryj, Poseł na Sejm RP z PiS przypomina, że w Polsce wciąż jest grupa osób, które oceniają Żołnierzy Wyklętych w sposób, który nie ma wiele wspólnego z rzeczywistością.

– Jeśli mówimy, że etos żołnierzy wyklętych, ich dzieje, ich walka, stanowią podstawę RP niepodległej, tę którą budujemy po roku 1989,  to te poglądy były z kolei takim mitem założycielskim  Polskiej Rzeczypospolitej  Ludowej. Ich stosunek do Żołnierzy Wyklętych, przedstawianych jako zbrodniarzy, czy bandytów, jest jednym z elementów kłamstwa katyńskiego. Tak jak zakłamywano historię mówiąc, że zbrodni katyńskiej dokonali Niemcy, a nie Sowieci, tak starano się z  Żołnierzy Wyklętych uczynić tych, którzy czynili zło po 1945 roku, a tych z drugiej konspiracji uczynić zbrodniarzami. Starano się wymazać ich z pamięci. To, że zadano im śmierć fizyczną to jedno. Drugie to wymazywanie ich z naszej historii: chowanie ich po lasach, wrzucano do bezimiennych dołów. Pamięć o nich nie zaginęła – podsumowuje Andrzej Kryj. 

AKTUALIZACJA: Dziś (1 marca) o godzinie 13.17 otrzymaliśmy sms z Wydziału Planowania i Rozwoju Urzędu Miasta w Ostrowcu Św. następującej treści: „Zgodnie z przedłożonym przez SZZAK Koło im. Jana Piwnika Ponurego w Ostrowcu Św. kalendarium uroczystości, w dniu dzisiejszym przypadają uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych . Informujemy, że Msza Święta odbędzie się w kolegiacie Świętego Michała Archanioła o godzinie 18.00, po mszy pod pomnikiem poległych Żołnierzy AK nastąpi złożenie wiązanek. We mszy uczestniczył będzie wiceprezydent miasta Piotr Dasios.”

Galeria fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info