Tegorocznemu wydarzeniu towarzyszą dwie rocznice. Mija 80 lat od śmierci Jana Piwnika „Ponurego” i 30 lat od powtórnego pogrzebu mjr. Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta”, który w 1994 roku został pochowany na Wykusie.
Trzydniowe uroczystości rozpoczną się w piątek przed południem konferencją „Żołnierze Ponurego i Nurta, bohaterowie Gór Świętokrzyskich” w Centrum Kultury w Bodzentynie. Konferencji towarzyszyć będzie promocja dwóch książek: „Pułkownik +Ponury+”, biografia Jana Piwnika autorstwa Wojciecha Konigsberga i „Pozostałem niepokonany” Katarzyny Kołodziejczyk o kpt. Leszku Zahorskim ps. „Leszek Biały”.
Na rynku miasta odsłonięta zostanie tablica pamiątkowa poświęcona mjr. Marianowi Świderskiemu ps. „Dzik”. Wieczorem tego samego w Starachowicach przy Ławeczce „Halnego” zaplanowano wieczór piosenki patriotycznej i partyzanckiej.
Sobotnia część uroczystości rozpocznie się w Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Wykład „Lecz chciały niebiosa, by krew nam na wrzosach wolności ścieliła kobierce” wygłosi dr Justyna Staszewska, a o działalności partyzanckiej na tych terenach opowie historyk Marcin Gawiński.
Dalsza część uroczystości odbędzie się po południu na polanie na Wykusie w lasach siekierzyńskich, gdzie znajdowała się baza partyzantów „Ponurego”. Znajduje się tam kapliczka Matki Boskiej Bolesnej oraz grób następcy „Ponurego”, mjr Eugeniusza Kaszyckiego „Nurta”. Po polowej mszy świętej odbędzie się apel poległych, a najbardziej zasłużeni świętokrzyscy policjanci otrzymają odznaki Zasługi im. Jana Piwnika „Ponurego”.
W niedzielę na terenie klasztoru ojców Cystersów w Wąchocku odsłonięta zostanie wystawa poświęcona mjr. „Nurtowi”, odbędzie się też prelekcja nt. dowódców Zgrupowań Partyzanckich AK n O godz. 10.15 zaplanowano odsłonięcie obelisku upamiętniającego 80. rocznicę śmierci płk. Jana Piwnika „Ponurego”. 15 minut później w klasztorze ojców Cystersów rozpocznie się msza święta w intencji płk. Jana Piwnika „Ponurego” i jego żołnierzy.
Po nabożeństwie uczestnicy uroczystości przejdą pod pomnik „Ponurego”, gdzie odbędzie się apel poległych, złożone zostaną wieńce i wiązanki kwiatów. Wydarzenie zakończy się defiladą z udziałem pocztów sztandarowych i pododdziałów wojskowych.
Uroczystości zostały objęte patronatem honorowym prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Jan Piwnik „Ponury” (1912-44) był oficerem rezerwy Wojska Polskiego i funkcjonariuszem Policji Państwowej. W lutym 1940 r. dostał się do Francji, a stamtąd do Wielkiej Brytanii. Wrócił do Polski w nocy z 7 na 8 listopada 1941 r. jako cichociemny. Wsławił się brawurową akcją uwolnienia więźniów z niezwykle czujnie strzeżonego więzienia w Pińsku.
Następnym terenem jego działań była rodzinna ziemia świętokrzyska – po reorganizacji struktur AK został komendantem „Kedywu” Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK. Będąc dowódcą największej i najaktywniejszej siły partyzanckiej w okupowanej Polsce, dał się poznać jako świetnie wyszkolony żołnierz, znający zasady walki dywersyjnej. Był organizatorem wielu udanych akcji, bezwzględnie zwalczającym konfidentów i zdrajców. Po konflikcie „Ponurego” z Komendą Okręgu, przeniesiono go do Okręgu Nowogródzkiego. Tam zginął 16 czerwca 1944 r., podczas walki o strażnicę, niedaleko osiedla Jewłasze. W Góry Świętokrzyskie powrócił po 43 latach – w 1987 r. jego prochy sprowadzono do klasztoru oo. Cystersów w Wąchocku. Zorganizowane w czerwcu 1988 r. trzydniowe uroczystości pogrzebowe, zgromadziły tysiące ludzi.
Eugeniusz Kaszyński „Nurt” (1909-76) po maturze wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, później rozwijał karierę wojskową. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. Internowany w obozie na Węgrzech, dostał się do Francji, gdzie w 1940 r. walczył w kampanii francuskiej. Po kapitulacji uciekł do Wielkiej Brytanii, gdzie wyszkolono go na skoczka spadochronowego.
Jako cichociemny został zrzucony do Polski w nocy z 1 na 2 października 1942 r. Dostał przydział do Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, po pojawieniu się tam „Ponurego” został jego zastępcą. Po przeniesieniu Piwnika na Nowogródczyznę, przejął jego oddziały i dowodził nimi, aż do rozwiązania AK. Po wojnie wyjechał do Anglii, gdzie pracował fizycznie. Do końca życia wspierał finansowo najbardziej potrzebujących, żyjących w ubóstwie i upadających na zdrowiu towarzyszy broni. Zmarł 24 marca 1976 r. Zgodnie z jego wolą, prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone na Wykusie w 1994 r.
Partyzanci „Ponurego” i „Nurta” pod II wojnie światowej wciąż utrzymywali ze sobą kontakt, a oficjalnie spotkali się na Wykusie 15 września 1957 r. Odsłonięto wówczas kapliczkę Matki Boskiej Bolesnej. Od tej pory spotkania żołnierzy organizowano co roku – początkowo jesienią, później w czerwcu. Środowisko weteranów zaczęło rozbudowywać swoją działalność, skupiając się nie tylko na spotkaniach we własnym gronie, ale kierując się także w stronę młodszych pokoleń. Stawiano pomniki i tablice pamiątkowe, organizowano spotkania z młodzieżą, angażowano środowisko harcerskie, odbywały się sesje naukowe i wykłady.(PAP)
autor: Janusz Majewski
maj/ dki/
