Walczył o wolną Polskę, był uczniem „Chreptowicza”! Czy Jan Piwnik „Ponury” powinien zostać honorowym obywatelem Ostrowca Św.?

Jan Piwnik „Ponury” był pułkownikiem Wojska Polskiego, dowódcą partyzanckim w Górach Świętokrzyskich i na Nowogródczyźnie. Pochodził z Janowic. Z wykształcenia był funkcjonariuszem Policji Państwowej, której kompanią dowodził w wojnie obronnej 1939 roku. Po klęsce wrześniowej przedostał się przez Węgry do Francji, broniąc jej przed Niemcami. Następnie znalazł się w Wielkiej Brytanii, skąd po szkoleniu został w 1941 roku przerzucony jako cichociemny do okupowanej Polski. Jan Piwnik Ponury był również uczniem Gimnazjum Męskiego im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu Św., „działał aktywnie w harcerstwie ostrowieckim oraz organizacji Bratnia Pomoc, która wspomagała uczniów z problemami w nauce oraz wywodzących się z biedniejszych rodzin” (źródło: IPN), jest patronem jednej z ostrowieckich ulic, jego imię noszą także ostrowieckie stowarzyszenia. Czy walczący o wolną Polskę partyzant zasłużył, aby zostać honorowym obywatelem miasta? 

– W nawiązaniu do odpowiedzi udzielonych podczas sesji Rady Miasta przez Panią Przewodniczącą dotyczącą opinii radcy prawnego w sprawie odmowy procedowania powyższej sprawy proszę o jej przesłanie – to zapytanie jakie 26 października do Ireny Rendudy-Dudek, przewodniczącej Rady Miasta Ostrowca Św. złożył  Karol Wójcik, radny Rady Miasta Ostrowca Św. Dotyczyło ono  nadania Honorowego Obywatelstwa majorowi Janowi Piwnikowi „Ponuremu”. 

– W odpowiedzi na Pana interpelację w sprawie nadania tytułu Honorowego Obywatela Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego – informuję, że kwestię nadawania tytułu honorowego obywatela reguluje uchwała Nr XXVI/352/2008 Rady Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego z dnia 25 sierpnia 2008 r. w sprawie nadawania tytułu honorowego obywatela miasta Ostrowca Świętokrzyskiego. Zgodnie z § 1 w/w uchwały tytuł ten jest najwyższym wyrazem uznania, nadawanym za szczególne zasługi dla miasta w zakresie rozwoju, nauki, kultury, gospodarki oraz życia publicznego. Pisemny wniosek o nadanie honorowego obywatelstwa powinien zawierać zatem dane o kandydacie i jego charakterystykę oraz określenie szczególnych zasług, uzasadniających jego wyróżnienie. Mimo imponującego życiorysu Jana Piwnika, którego nikt nie kwestionuje, a zwłaszcza Jego osiągnięć i zasług przypadających na lata wojny i okupacji, które uczyniły Go jednym z najsłynniejszych polskich partyzantów, brak jest informacji o jego zasługach dla naszego miasta w kontekście jego rozwoju, nauki, kultury, gospodarki, czy życia publicznego. Pragnę również przypomnieć, że Rada Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego uchwałą Nr LXV/93/2018 z dnia 20 września 2018 r. uhonorowała już osobę Jana Piwnika poprzez nadanie Jego imienia jednej z ostrowieckich ulic. W uzasadnieniu do w/w uchwały zostały podkreślone właśnie Jego związki z Regionem Świętokrzyskim – czytamy w odpowiedzi, pod którą podpisała się Anna Niedbała, Sekretarz Miasta Ostrowca Św.  

Sekretarz dołączyła również opinię prawną: 

– „Przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40 z późn. zm.) stanowi, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone dla innych podmiotów, natomiast zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 14 w/w ustawy wyłączną właściwością rady gminy jest nadawanie honorowego obywatelstwa gminy. Nadawanie honorowego obywatelstwa przynależne jest więc ustawowo tylko radzie gminy jako organowi stanowiącemu na szczeblu gminy, jako jednostki samorządu terytorialnego. Wskazać należy, że ani ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1526 z późn, zm.) ani ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2094 z późn. zm.) nie zawierają wprost delegacji do nadawania przez radę powiatu czy województwa honorowego obywatelstwa odpowiednio powiatu czy województwa. Honorowy obywatel może być więc ustawowo tylko honorowym obywatelem gminy. Statut Gminy Ostrowiec Świętokrzyski przyjęty uchwałą Nr LVI/600/2006 Rady Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego z dnia 25 lipca 2006 r. w sprawie Statutu Gminy Ostrowiec Świętokrzyski (Dz. Urz. Woj. Świętokrzyskiego z 2006 r. Nr 238 poz. 2742 z późn. zm.) stanowi: „§ 9. Rada może ustanowić w drodze odrębnych uchwał: 1) zasady nadawania honorowego obywatelstwa gminy; 2) hymn gminy.” Rada Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego ustanowiła w drodze odrębnej uchwały zasady nadawania honorowego obywatelstwa gminy, gdyż podjęła w dniu 25 sierpnia 2008 r. uchwałę Nr XXVI/352/2008 w sprawie nadawania tytułu honorowego obywatela miasta Ostrowca Świętokrzyskiego. Zgodnie z § 1 w/w uchwały tytuł honorowego obywatela miasta Ostrowca Świętokrzyskiego jest najwyższym wyrazem uznania, nadawanym za szczególne zasługi dla miasta w zakresie rozwoju, nauki, kultury, gospodarki oraz życia publicznego. Rada Miasta zdecydowała więc o tym, że tytuł honorowego obywatela miasta Ostrowca Świętokrzyskiego może być nadany za szczególne zasługi dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego. Jest to zgodne z podstawowym założeniem, że uhonorowanie określonych osób fizycznych za ich zasługi dla gminy mieści się w zakresie spraw publicznych o znaczeniu lokalnym. Takie stanowisko potwierdza również orzecznictwo sądów administracyjnych. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 kwietnia 2019 r. sygn. akt IV Sa/Wa 2194/18 „jest to bowiem kompetencja gminy, która służy wykonywaniu zadań gminy, określonych w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, czyli wspieraniu i upowszechnianiu idei samorządowej (pkt 17) oraz promocji gminy (pkt 18)”. W związku z tym osoba może posiadać liczne zasługi w znaczeniu szerszym niż lokalne np. posiadać zasługi dla powiatu, województwa lub kraju, być wzorem dla naśladowania dla wszystkich, w tym także dla mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego, ale w celu procedowania uznaniowej uchwały Rady Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego w sprawie nadania honorowego obywatela miasta Ostrowca Świętokrzyskiego wniosek w tej sprawie powinien niewątpliwie wskazywać zasługi konkretnie dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego uzasadniające wyróżnienie danej osoby w taki sposób. Te zasługi dla miasta – zgodnie z uchwałą – powinny dodatkowo być szczególne, czyli nieprzeciętne, wyjątkowe, specjalne, niezwykłe. Nadmienić należy, że uchwała określająca zasady nadawania honorowego obywatelstwa gminy nie wprowadza ograniczenia czasowego zasług dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do konkretnego okresu, w szczególności do okresu powojennego. Wskazać należy również, że nie ma zróżnicowania w uchwale na kategorie zasług w czasie wojny i w czasie pokoju a zakres zasług jest określony w uchwale bardzo szeroko. Z uchwały wynika natomiast, że te zasługi powinny być szczególne i powinny być to zasługi dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego. W związku z tym, że tytuł honorowego obywatela miasta stanowi najwyższe wyróżnienie nadawane przez organ stanowiący gminy należy dochować szczególnej dbałości o jakość i rzetelność zawartych we wniosku informacji, aby możliwa była ich weryfikacja. Niezależnie od ewentualnego przedstawienia biografii oraz szerokiego zakresu działań danej osoby we wniosku należy podać przede wszystkim dane potwierdzające wyjątkowość zasług dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego uzasadniających wyróżnienie danej osoby. Nadmieniam, że nie jest zgodne z zasadami prawidłowej legislacji dostosowywanie uchwał rady miasta ad hoc do złożonych wniosków oraz zawartych w nich argumentów i postulatów. To wniosek o nadanie tytułu honorowego obywatela, który został złożony na podstawie konkretnej uchwały rady miasta powinien spełniać warunki określone w tej uchwale. Niniejsza opinia prawna dotyczy więc stanu faktycznego przedstawionego przez Przewodniczącą Rady Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego we wniosku o opinię i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania. Nadmieniam, że ustalanie zasług dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego osoby objętej wnioskiem o nadanie tytułu honorowego obywatela miasta, dokonywanie ocen tych zasług i określanie czy są to zasługi szczególne dla miasta wykracza poza zakres opinii prawnej. Jednocześnie wskazuję, że zgodnie z orzecznictwem „uchwały rady gminy w przedmiocie nadania tytułu honorowego obywatela gminy nie można zaliczyć do czynności nakazanych prawem, bowiem nie istnieje żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego, który nakładałby na radę gminy taki obowiązek. Przepis art. 18 ust. 2 pkt 14 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (…), w myśl którego do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. nadawanie honorowego obywatelstwa gminy, jest przepisem kompetencyjnym, z którego nie wynika obowiązek podejmowania uchwał w tym zakresie. Decyzja o tym czy taki tytuł przyznać, kogo nim uhonorować została pozostawiona do uznania rady. Sprawa honorowego obywatelstwa gminy nie jest przy tym przedmiotem żadnej innej szczegółowej regulacji, wynikającej z przepisów prawa powszechnie obowiązującego” (postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 17.11.2015 r. sygn. akt II SAB/Go 62/15 ).” – czytamy w odpowiedzi. 

Przypomnijmy, że w 2019 roku podczas nadzwyczajnej sesji Rady Miasta Ostrowca Św. Honorowym Obywatelem Miasta Ostrowca Św. został Wojciech Kotasiak. Jego kandydatura wzbudziła wówczas spore kontrowersje, a także sprzeciw ze strony niektórych z radnych. 

–  Pan Janusz Wojciech Kotasiak niewątpliwie był dyrektorem wieloletnim Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Św. Jednocześnie, te fakty, które są przytoczone w uzasadnieniu, co do zasady, tak literalnie je traktując, one miały miejsce, natomiast pojawia się pytanie czy działalność polityczna pana Janusza Kotasiaka przed rokiem 1989, czy przemawia pozytywnie za tym, ażeby takiego  zaszczytu pan Janusz Kotasiak dostąpił. Pan Janusz Kotasiak był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przez wiele, wiele lat i nawet wprowadzenie stanu wojennego w roku 1981 oraz ofiary stanu wojennego, jak wiemy były ofiary śmiertelne, były wielkie ofiary też społeczne, nastąpiło, jeśli nie zatrzymanie rozwoju gospodarczego, społecznego naszego kraju, to znawcy tematu twierdzą, że nawet cofnięcie w rozwoju naszego kraju o 10 lat, nie spowodowało jakiegoś protestu ze strony pana Kotasiaka, nie doszło do chociażby zdania legitymacji partyjnej, co więcej po roku 1989 nigdy pan Janusz Kotasiak nie potępił wprowadzenia stanu wojennego – tłumaczył wówczas radny Mateusz Czeremcha.  

Jarosław Górczyński, prezydent Ostrowca Św. (aktualnie zawieszony w pełnieniu swoich obowiązków) mówił:

– Szanowni państwo, dedykuję takie przesłanie, proszę sobie to mocno przemyśleć: szacunek powinien być lustrem, w którym każdy człowiek chciałby się chętnie przeglądać. To z dedykacją. Życie zawodowe każdego, życie społeczne, życie gospodarcze, świadczy o tym, jak wypełniliśmy swój czas i jakim szacunkiem jesteśmy obdarzani – mówił Jarosław Górczyński. Dodał, że cieszy się  z tego, że wiele osób wnioskowało o nadanie honorowego obywatelstwa Januszowi Wojciechowi Kotasiakowi.

O sprawie informowaliśmy tutaj:

„Naród, który nie szanuje swej przeszłości nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości” – mawiał marszałek Józef Piłsudski. Jaka  będzie zatem przyszłość Ostrowca Świętokrzyskiego?