Rudzki Park Kulturowy – od ochrony do kryzysu
Rudzki Park Kulturowy powstał w październiku 2023 roku na terenach siedmiu sołectw w północnej części gminy Ćmielów. Jego celem była ochrona dziedzictwa archeologicznego i krajobrazowego. Jednak jak alarmuje Joanna Suska, Burmistrz Ćmielowa – konsekwencje tej decyzji mogą być tragiczne w skutkach.
– Utrzymanie za wszelką cenę Rudzkiego Parku Kulturowego to krótkowzroczne działanie, które staje się „gwoździem do trumny” dla całej gminy – alarmuje Joanna Suska.
Wartość złóż wapienia znajdujących się na terenie objętym ochroną szacowana jest na 80–90 milionów złotych (informacje od właściciela gruntów w Rudzie Kościelnej). Zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, samorząd – jako podmiot, który wprowadził ograniczenia w korzystaniu z gruntów – jest zobowiązany do wypłaty odszkodowań właścicielom.
Postępowanie odszkodowawcze już trwa?
21 sierpnia 2025 roku do Urzędu Gminy w Ćmielowie wpłynęło zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia wysokości i wypłaty odszkodowania. Właściciel nieruchomości w Rudzie Kościelnej domaga się rekompensaty za utracone możliwości wydobycia wapienia.
– Sytuacja jest bardzo poważna. To realne zagrożenie dla finansów całej gminy – podkreśla Joanna Suska. – Kto poniesie odpowiedzialność za tę decyzję – pyta burmistrz.
Apel o uchylenie uchwały i równe traktowanie gmin
Już w marcu 2025 roku Joanna Suska złożyła wniosek o uchylenie uchwały powołującej park. Ostrzegała wówczas, że dalsze utrzymywanie go może skończyć się katastrofą.
– W odpowiednim czasie mówiłam, że Rudzki Park Kulturowy to w naszej sytuacji „gwóźdź do trumny”. I niestety, moje słowa się sprawdzają – przyznaje Joanna Suska.
Dodaje, że z Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jasno wynika, że w razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustalenia zakazów i ograniczeń w parku kulturowym, a takie zostały ustanowione przez Radę Miejską w Ćmielowie w 2023 roku, mają zastosowanie przepisy z Ustawy Prawo Ochrony Środowiska tj. art. 131 do. 134.
– Poszkodowani i niezadowoleni mają prawo iść do sądu o ustalenie odszkodowania. Tak też się stało. Podmiotem zobowiązanym do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest dany samorząd terytorialny – jeżeli ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości nastąpiło w wyniku uchwalenia aktu prawa miejscowego przez organ samorządu, czyli radę miejską – tłumaczy burmistrz.
Park jako narzędzie polityczne?
Burmistrz wskazuje, że w jej odczuciu dla niektórych lokalnych środowisk Rudzki Park Kulturowy stał się narzędziem politycznym, wykorzystywanym do atakowania władz Ćmielowa.
– „Nasyłano” media, które miały udowodnić, że park jest najlepszym rozwiązaniem dla ochrony dziedzictwa. Tymczasem inne gminy – jak Bałtów czy Bodzechów – nie zdecydowały się na tak ryzykowny krok – zaznacza Joanna Suska.
Apeluje do rządu i Ministerstwa Kultury o potraktowanie Gminy Ćmielów tak samo, jak Gminy Bodzechów, gdzie „sporne” grunty wykupił Skarb Państwa.
– Dlaczego mieszkańcy Rudy Kościelnej mieliby być traktowani inaczej niż mieszkańcy Sudołu czy Magonii – pyta Joanna Suska.
Burmistrz przypomina, że Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę Gminy na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Świętokrzyskiego.
– Mówiłam od początku, że dla nas i dla mieszkańców to tragedia. Kilka dni temu otrzymaliśmy uzasadnienie wyroku WSA. Tak, jak się spodziewaliśmy dokument jest jedynie „powieleniem” opinii wojewody. Przed nami jeszcze rozstrzygnięcie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Czy poprzedni radni, którzy utworzyli park kulturowy i Ci obecni (3 radnych), którzy są nadal za utrzymaniem parku, nie myśleli o wszystkich mieszkańcach gminy tylko o 7 sołectwach? Nie szukali innego rozwiązania jak np. wykup gruntów w Rudzie Kościelnej przez Państwo? Czy nie myśleli perspektywicznie? Tylko za wszelką cenę chcieli utrzymać park? Cenę mogą zapłacić teraz mieszkańcy całej gminy – podsumowuje Joanna Suska.
