Jak podaje Muzeum Historii Polski miejsce straceń polskich oficerów zostało odkryte przez Niemców w lutym 1943 r. Zaprowadził ich tam Iwan Kisielew, chłop z pobliskiej wsi Gniezdowo. W Lesie Katyńskim oficerowie NKWD rozstrzelali 4143 polskich jeńców z obozu w Kozielsku. 17 kwietnia rząd polski w Londynie poprosił Międzynarodowy Czerwony Krzyż o zbadanie sprawy. Jednocześnie z taką prośbą zwrócili się do tej organizacji Niemcy. Rząd polski od dłuższego czasu poszukiwał zaginionych w ZSRR jeńców i domagał się wyjaśnień od Rosjan. Reakcją władz ZSRR na ujawnienie zbrodni było zerwanie stosunków z Polską w nocy z 25 na 26 kwietnia 1943 r. Rosjanie oskarżali rząd polski o współpracę z hitlerowskimi Niemcami. Sprawa odkrycia grobów pod Smoleńskiem posłużyła więc jako pretekst do zerwania kontaktów z rządem londyńskim, który domagał się m.in. uznania za obowiązującą granicy Polski sprzed wybuchu wojny, podczas gdy Rosjanie zamierzali zająć wschodnie ziemie Rzeczypospolitej. Alianci zachowali w tej sprawie milczenie w imię współpracy ze wschodnim sojusznikiem. Prawda o zbrodni bardzo długo była ukrywana, a wręcz zakłamywana. Dopiero w 1990 r. prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przyznał, że mordu dokonali Rosjanie. W 1992 prezydent Rosji Borys Jelcyn zadecydował o udostępnieniu stronie polskiej dokumentów na temat zbrodni katyńskiej.
O ofiarach zbrodni Katyńskiej mieszkańcom Ostrowca Świętokrzyskiego, a także przejeżdżający ulicą Sandomierską kierowcom, przypomina pomnik z czerwonego piaskowca. Obok 49 nazwisk zapisanych na tablicach, krzyże i płaskorzeźby Matki Boskiej Katyńskiej i Kozielskiej, godło Polski, orzeł wojskowy i policyjny oraz data 1940. Za każdym z nazwisk kryje się inna historia, za każdym stoi człowiek, który miał marzenia, plany, które legły w gruzach od jednego strzału w tył głowy.
– Spotykamy się tutaj już ponad 20 lat. Kiedy ten pomnik powstawał to właśnie powstawał z potrzeby serca. Bardzo chcieliśmy żeby to był pomnik, który dla ostrowczan będzie się wiązał z potrzebą serca. Tom miejsce wiąże się ze wspomnieniami, właśnie tutaj tą ulicą (dziś ulica Sandomierska przyp. red.) pierwszych dniach września 1939 roku odchodzili ostrowieccy policjanci, mieszkańcy Ostrowca Św. Ci, którzy ich żegnali stali na krawężnikach, chodnikach, a tamci, którzy odchodzili kiwali do nich rękami i mówili: „Nie martwcie się, my tu niedługo wrócimy”. Wrócili, ale w urnach, które są tutaj, w tym pomniku. Minęło ponad 20 lat, dziś posiwiały nam głowy i wraca ta myśl, żeby właśnie ci którzy idą po nas tak działali, tak wpływali na młodzież, uczyli ją, żeby trwało to poczucie, że ten pomnik wiąże się z potrzebą serca kolejnych pokoleń ostrowczan. Dzisiejsze codzienne obrazy z Ukrainy przypominają, co przeżyli ci nasi poprzednicy. Jak blisko są te zagrożenia również dla współczesnego pokolenia i ciśnie się myśl i prośba: budujmy tę Polskę silną, bo albo Polska będzie silna, albo nie będzie jej wcale – apelował Lech Janiszewski, członek Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Katyńskiego, w latach 1990–1994 prezydent Ostrowca Świętokrzyskiego.
Genezę powstania pomnika przypomina Marek Wójcicki ze Społecznego Komitetem Budowy Pomnika Katyńskiego.
– Kształt pomnika nie jest dziełem przypadku. To realizacja pomysłu pani Justyny i Tadeusza Karasińskich. Pan Tadeusz postrzegał go jako las krzyży. Jako mały chłopiec, przechodząc obok cmentarzy, spoza muru, parkanu cmentarnego z racji dziecięcego wzrostu, widział tylko krzyże. Tutaj przy ulicy Sandomierskiej też mają symbolizować to, że początkowo naszych rodaków tych krzyży pozbawiono. One dominują nad bryłą tego pomnika. Od strony północnej z kolei mamy urnę, w której są przechowywane ziemię z tych trzech polskich cmentarzy wojennych: z Charkowa, Twer i Katynia. Mamy godło państwowo które było na czapkach żołnierzy Wojska Polskiego, jak również to drugie godło, które było usytuowane na czapkach oficerów i funkcjonariuszy Policji Państwowej. Bo to są te dwie największe służby, spośród których największa grupa naszych rodaków, związanych z Ostrowcem Św. się wywodziła – wyjaśnia Marek Wójcicki.
Społecznemu Komitetowi podziękował obecny na uroczystościach Andrzej Kryj, Poseł na Sejm RP z Prawa i Sprawiedliwości.
– Dziękuję w imieniu nas wszystkich za to, że przez te wszystkie lata społeczny komitet pielęgnuje pamięć o tych wydarzeniach, nie pozwala nam o nich zapomnieć. W dzisiejszym kazaniu padły słowa o zdradzie, padły słowa o prawdzie i mówiąc o tych wydarzeniach z 1940 roku, mówiąc o tych wydarzeniach, które Katyń poprzedziły, właśnie to słowo – zdrada chyba każdemu z nas na usta się kieruje. To Polacy zostali zdradzeni w 1939 roku. Zostali zdradzeni przez swoich sojuszników. Zostali pozostawieni sami sobie w tej walce, którą toczyli z najeźdźcą niemieckim, a potem z najeźdźcą Rosyjskim. Jej konsekwencją był Katyń, ale potem zostali zdradzeni drugi raz. Zdradzeni, kiedy pozwolono na to, aby szerzyło się kłamstwo katyńskie. Ci, którzy rządzili na zachodzie doskonale wiedzieli co stało się wiosną 1940 roku. W imię sojuszu ze Stalinem, w imię by nie drażnić tej sowieckiej bestii nie mówili prawdy o tym, co się stało. To była ta druga zdrada. Zdradzeni zostaliśmy w roku 1945, kiedy znów pozwolono na to, aby w Polsce zapanował zbrodniczy system. Ci którzy mówili prawdę o Zbrodni Katyńskiej także płacili ogromną ofiarę, łącznie z ofiarą życia. Taką ofiarę płacili ci, którzy na polskich cmentarza stawiali katyńskie krzyże, często księża, którzy pielęgnowali tę prawdę – przypomniał poseł.
Dodaje, że w dzisiejszych czasach pomnik przy ulicy Sandomierskiej przypomina o tym, co sowieci zrobili z polskimi oficerami, z Polakami na Kresach Wschodnich, z Polakami po 1944-1945 roku, a teraz powtarzają to na Ukrainie.
– Ja kiedyś powiedziałem, że Rosja się nie zmienia. Zmieniają się tylko dyktatorzy. Czy to był car, czy to był Lenin, Stalin, czy teraz jest Putin, to natura systemu rosyjskiego, sowieckiego jest taka sama, oparta na kłamstwie, zbrodni, na niechęci do wszystkiego co szlachetne, prawe i demokratyczne. Gdyby Ukraina nie była krajem demokratycznym, gdyby nie była krajem, który chce podążać swoją własną drogą, gdyby nie chciała wybić się na pełną suwerenność, to na pewno wojny by nie było, ale ponosi cenę tego, że chciała być od Rosji niezależna. Dziś Ukraina. My musimy mieć świadomość, że słowa świętej pamięci pana prezydenta Lecha Kaczyńskiego, potwierdziły się. On wtedy, broniąc Gruzji powiedział: „dziś Gruzja, jutro Ukraina, pojutrze państwa bałtyckie, a później może i czas na mój kraj, na Polskę”. Miejmy tę świadomość, że te słowa „może Polska” mogą stać się przepowiednią ziszczają się całkiem szybko i dlatego musimy czynić wszystko, aby Ukrainie pomóc , a przez to obronić nasz kraj, nasz naród – podsumowuje Andrzej Kryj.
W uroczystościach uczestniczyli mieszkańcy Ostrowca Św., a także przedstawiciele samorządu powiatowego, jak i gminy Ostrowiec Świętokrzyski, radni powiatowi i miejscy. Wartę honorową przy pomniku pełnili strzelcy z ZS „Strzelec” OSW JS 2013 Ostrowiec Świętokrzyski.
Przypomnijmy, że ofiarą Zbrodni Katyńskiej, popełnionej przez Sowietów wiosną 1940 r., padło co najmniej 21 857 obywatelach polskich – oficerów, policjantów, a przede wszystkim przedstawicieli polskiej inteligencji Aż 11 proc. zamordowanych było związanych z przedwojennym województwem kieleckim. Konsekwencją sowieckiego ludobójstwa było kłamstwo katyńskie, zwane kłamstwem założycielskim Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Wywarło ono olbrzymi wpływ na najnowszą historię Polski.
Galeria foto: Marzena Gołębiowska/naOSTRO.info
