Znajdź nas na

FAKTY

Spektakularne odkrycie na terenie ćmielowskiego zamku! Z fosy wyłowiono ludzkie szczątki datowane na czasy Potopu Szwedzkiego! [FOTO]

Po tym jak Anna i Tadeusz Maciej Zarębscy, małżeństwo spod Gdańska, zakupili ćmielowski zamek, na jego terenie rozpoczęły się prace porządkowe i archeologiczne. Te ostatnie przyniosły spektakularne odkrycia. Zamek na wyspie okazał się większy i starszy niż dotychczas zakładano. Odsłonięto ruiny domów zamkowych, a także bruku, po którym przechadzał się Krzysztof Szydłowiecki i późniejsi właściciele zamku. Z fosy wydobyto ludzkie szczątki pochodzące z… XVII wieku. A to nie koniec niezwykłych znalezisk. Nad przebiegiem badań archeologicznych czuwa – Tomasz Olszacki, archeolog z Pracowni Archeologicznej „Trecento”.

Podczas badań archeologicznych na zamku w Ćmielowie udało się znaleźć ludzkie szczątki. W tym momencie są to dwie czaszki oraz liczne kości długie, należące do co najmniej pięciu lub sześciu osób. fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Jak już informowaliśmy ćmielowski zamek zyskał nowych właścicieli. Anna i Tadeusz Maciej Zarębscy, małżeństwo z Gdańska, których zauroczyła ćmielowska warownia, „zakasali rękawy” i na poważnie przystąpili do prac porządkowych. Zgodnie z ich zapewnieniami trwają  również prace archeologiczne, które przyniosły pierwsze, spektakularne odkrycia oraz dostarczyły wiedzy o dotąd nieznanej historii zamku.  

–  Zamek w Ćmielowie jest jednym z najbardziej niezwykłych zamków polskich, a jednocześnie również jednym z najsłabiej poznanych. Dlaczego jest niezwykły? Dlatego, że należał do ponadprzeciętnej osobistości, do kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego, który wespół ze swoim bratem – Mikołajem Szydłowieckim przez ponad 15 lat, przekładając na dzisiejsze czasy pełnili funkcje: premiera i  ministra finansów. Mogli zatem wszystko. Byli ludźmi majętnymi, bardzo szerokich horyzontów, znakomitych kontaktów europejskich; jednostki ze wszech miar ponadprzeciętne. Ta wyjątkowość przełożyła się na rangę zrealizowanych przez nich przedsięwzięć budowlanych. Z Krzysztofem Szydłowieckim i drugą-trzecią dekadą XVI wieku łączyć możemy do dziś zachowane relikty murów – wyjaśnia Tomasz Olszacki. 

Tomasz Olszacki, archeolog z Pracowni Archeologicznej „Trecento”, kierownik badań archeologicznych na zamku w Ćmielowie
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Przypomina, że ćmielowski zamek dzieli się na dwie zasadnicze części:  zamek na wyspie, a także przedzamcze. Zamek na wyspie był budowlą rezydencjonalną, to tam mieściły się domy mieszkalne i kaplica pańska, natomiast przedzamcze pełniło głównie funkcje gospodarcze i usługowe oraz obronne. W górnej kondygnacji przelotu bramnego istniała zaś reprezentacyjna sala wielka. To było największe paradne pomieszczenie renesansowe, oświetlone wielkimi oknami ozdobionymi kamieniarką i wyposażonymi w kamienne siedziska, być może jedno z najwspanialszych na terenie Królestwa Polskiego, w 1 połowie XVI wieku.

Dwa tygodnie temu na terenie wyspy rozpoczęły się prace archeologiczne i choć to niewiele czasu, przyniosły już spektakularne odkrycia i jak podkreśla Tomasz Olszacki „ocierają się one o pewną sensację”. Założone zostały cztery wykopy archeologiczne, w których oglądać można m.in. mury domów zamkowych. Znaleziono elementy XV-wiecznych kafli gotyckich i późniejszych –  renesansowych, dachówki, kamienne detale architektoniczne, grot kuszy wałowej, siekierę z trzonkiem – być może z XVII-XVIII wieku, belki drewniane (prawdopodobnie  związane z nieistniejącym dziś mostem).

Dolna kondygnacja jednego z domów wyłożona była dużymi ceglanymi płytami (w jednej z nich przed wypałem odbita została łapa psa).
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Do niezwykle ciekawych odkryć należą płytki posadzkowe. Kilkadziesiąt całych płytek wykonanych z białej gliny i pokrytych barwnymi szkliwami wydobyto z gliny pomiędzy fundamentami. Okazało się, że wszystkie one pochodziły z nieudanego wypału i wykorzystane zostały jako izolacja podpodłogowa. Dolna kondygnacja jednego z domów wyłożona była natomiast dużymi ceglanymi płytami (w jednej z nich przed wypałem odbita została łapa psa).

– Zamek na wyspie był założeniem regularnym o formie zbliżonej do prostokąta. Pośrodku znajdował się stosunkowo niewielki dziedziniec. W osi tego dziedzińca, na jego przedłużeniu znajdowała się wysunięta w postaci tzw. ryzalitu kaplica, górą mieszcząca mieszkanie kapelana zamkowego, dołem pełniąca funkcje sakralne, prezbiterium poprzedzone było nawą. Po obu stronach dziedzińca znajdowały się dwa domy zamkowe – dom zachodni i dom wschodni. Do tej pory oglądaliśmy wyłącznie stosunkowo dobrze zachowane fronton wieloboczne zamknięcie prezbiterium, fragment nawy oraz bardzo skromnie zachowane resztki domów zamkowych. Zakładano, że domy te mają po kilkanaście metrów długości. Już teraz możemy powiedzieć, że zamek był znacznie większy, domy były prawie dwukrotnie większe, każdy miał nieomal 30 metrów długości. Odpowiadały randze właściciela i jego możliwościom finansowym. Odsłonliśmy poziom brukowanego dziedzińca, po którym niegdyś chodzono, który był poziomem użytkowym na terenie zamku – wylicza Tomasz Olszacki.

Fragment bruku, którym poruszano się za czasów świetności zamku na wyspie
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Niektóre wykopy archeologiczne  mają po 2,5 metra głębokości, inne zaledwie  po kilkadziesiąt centymetrów. Na skutek zniszczenia, a także rozbiórki zamku, występują tam duże nasypy gruzów, które zalegają na reliktach murów. Pod brukiem odnaleziono natomiast zabytki, które można datować wcześniej, niż na czasy Szydłowieckich, na późne średniowiecze, XV wiek. 

– Możemy domniemywać, że zanim powstał na wyspie zamek w obecnej postaci, istniała tam już siedziba rezydencjonalno-obronna o starszej średniowiecznej metryce. Do tej pory odbywała się dyskusja na temat tego gdzie rodziny możnowładcze rezydowały w Ćmielowie, zanim powstał zamek. Pojawiały się przypuszczenia, że bezpośrednio do zamku przeniesiono się z wcześniej użytkowanego zamku w Podgrodziu, zakładano również, że mógł istnieć dwór w rejonie Rynku ćmielowskiego. Obecnie możemy powiedzieć, że zamek w Podgrodziu z pewnością użytkowany był, chociaż nigdy nie był ukończony wedle pierwotnych zamierzeń,  natomiast  z pewnością na terenie dzisiejszego zamku ćmielowskiego, rodzina możnowładcza, być może nawet przed rodziną Szydłowieckich, pomieszkiwała tutaj co najmniej w XV wieku – tłumaczy archeolog.

Do niezwykle ciekawych odkryć należą płytki posadzkowe. Kilkadziesiąt całych płytek wykonanych z białej gliny i pokrytych barwnymi szkliwami wydobyto z gliny pomiędzy fundamentami.
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Tomasz Olszacki podkreśla, że na terenie zamku można było spodziewać się wszystkiego co najlepsze, jeśli chodzi o odkrycia, tym bardziej, że zamek na wyspie nie był nigdy badany,  w przeciwieństwie do przedzamcza, które było już przedmiotem badań archeologicznych. Poza badaniami archeologicznymi na terenie, prowadzony jest rówież stały nadzór nad bagrowaniem fosy wewnętrznej. Przeglądane i badane wykrywaczem metali są namuły. Nie udało się znaleźć zabytków starszych niż te datowane na XVII-XVIII wiek. Oznacza to iż fosa w swej obecnej postaci została prawdopodobnie powiększona, albo powstała dopiero w wieku XVII, czyli w czasie kształtowania założenia w typie palazzo in fortezza z narożnymi bastionami. Jeśli w ogóle fosa istniała wcześniej, była dużo mniejsza. Okazało się jednak, że skrywa tajemnice. To właśnie w niej dokonano niezwykłego i spektakularnego odkrycia.

Na jednej z czaszek znajduje się wyraźny ślad rany zadanej ostrym narzędziem, która była raną śmiertelną i niezagojoną.
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

–  Udało się znaleźć ludzkie szczątki. W tym momencie mamy dwie czaszki oraz liczne kości długie, należące do co najmniej pięciu lub sześciu osób. Na jednej z czaszek mamy wyraźny ślad rany zadanej ostrym narzędziem, która była raną śmiertelną i niezagojoną. Szczątki znaleźliśmy w miejscu, w którym mógł znajdować się most, prowadzący na zamek. Z czym należy te szczątki identyfikować? Otóż są to kości, które według wszelkiego prawdopodobieństwa, należą do okolicznej szlachty, która w początkach kwietnia 1657 roku schroniła się tutaj na ćmielowskim zamku. Jak wiemy z historii jest to czas wojny polsko-szwedzkiej tzw. potopu. O ile kojarzymy agresora z północy, czyli Karola Gustawa bardzo dobrze, o tyle nieco mniej wiemy  jego sprzymierzeńcu,  ksieciu siedmiogrodzkim – Jerzym Rakoczym. Mamy takie wyobrażenie o odwiecznej przyjaźni bratanków polsko-węgierskich, ale tak jak i teraz z tą sympatią jest rozmaicie, tak i kiedyś bywało różnie, nawet znacznie gorzej. Książe Jerzy Rakoczy sprzymierzywszy się z Karolem Gustawem, podpisał traktat w miejscowości Radnot, który był zapowiedzią przyszłych rozbiorów Polski.  Zakładał podzielenie w przyszłości terenu Rzeczypospolitej między Szwedów i Węgrów, a także pruskich Hohenzollernów, litewskich Radziwiłłów, niewykluczony był także udział w przedsięwzięciu Bohdana Chmielnickiego. Z tego na szczęście nic nie wyszło. Wojska księcia Rakoczego wsparte przez armię kozacką ruszyły na północ i w najokrutniejszy sposób rozprawiały się z okoliczną ludnością. Ponoć szlachta chroniąc się na zamku ćmielowskim uzyskała glejt gwarantujący bezpieczeństwo od samego Rakoczego. Kozacy niewiele sobie jednak robili z pism. Zajęli zamek i dokonali mordu. Być może ich ofiar było kilkadziesiąt. Podejrzewamy, biorąc pod uwagę kontekst tego znaleziska, widząc ślady walki na szkieletach, czy poprzez znalezione przy szczątkach zabytki (ceramikę) wpływające na ich datowanie, że są to kości osób, które schroniły się na zamku w kwietniu 1657 roku – tłumaczy archeolog. 

Szczątki trafią do badań antropologicznych, a następnie pochowane zostaną na cmentarzu,. W miejscu ich pochówku wybudowany zostanie pomnik.
fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Szczątki trafią do badań antropologicznych. Pozwoli to na ustalenie wieku, płci, a także przyczyny śmierci odnalezionych osób.  Będzie to podstawą do dalszych analiz. Obecni właściciele zamku Anna i Tadeusz Maciej Zarębscy zadeklarowali, że po badaniach, kości złożone zostaną na cmentarzu, a w miejscu ich pochówku postawiony zostanie pomnik, który chcą ufundować.

– Nie wyobrażam sobie, że mogłoby być inaczej. Chcielibyśmy, aby ci ludzie mieli wreszcie godne miejsce spoczynku. Na pomniku pojawi się tablica informacyjna, opisująca okoliczności ich śmierci, przygotowana przez pana Tomasza – wyjaśnia Anna Zarębska.

Trwają badania archeologiczne na ćmielowskim zamku. fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

Prace archeologiczne powinny potrwać jeszcze półtora miesiąca. Gdy się zakończą zamek na wyspie stanie się trwałą ruiną, wyeksponowaną zgodnie z  angielską teorią konserwacji –  czyli  zachowawczo.  Na wyspie powstanie lapidarium z odsłoniętymi zabytkami. Nie zabraknie klimatycznego oświetlenia. Jednocześnie usunięte zostaną nasypy gruzowe, a nadbudowane zostaną w konsultacji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków pewne partie słabiej czytelnych murów, tak, aby rzut zamku i jego forma po badaniach, były w pełni czytelne.  

– Czułam, że wyspa kryje w sobie tajemnice i się nie pomyliłam. Cieszę się, że prowadzone są tam badania.  Myślę, że ta część naszej posiadłości „nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa” i będzie się jeszcze dużo działo. Gdy już zakończą się prace,  według wskazań i zaleceń pana Tomasza, zabezpieczymy wszystkie odkryte tam elementy. Część odbudujemy, tak, aby przychodząc w to miejsce było widać jak ono kiedyś wyglądało. Myślę, że będą tam również ławeczki spacerowe, dużo zrobi też gra świateł. Cały czas pracujemy. Mąż przyjeżdża do Ćmielowa przynajmniej  raz w tygodniu. Kompletujemy wyposażenie zamku. Tuż obok posiadłości kupiliśmy dom do remontu, aby docelowo się tu przenieść i mieć tę budowę „na oku” – zapewnia Anna Zarębska.

Losy zamku śledzić można poprzez FB (@zamekwcmielowie) oraz Instagram-a (na_zamkowej)

Galeria fot. Łukasz Grudniewski/naOSTRO.info

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-22
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-22

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-23
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-23

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-2
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-2

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-1
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-1

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-36
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-36

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-34
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-34

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-33
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-33

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-32
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-32

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-31
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-31

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-30
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-30

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-29
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-29

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-28
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-28

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-27
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-27

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-26
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-26

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-25
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-25

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-24
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-24

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-4
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-4

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-21
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-21

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-20
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-20

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-19
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-19

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-18
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-18

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-17
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-17

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-16
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-16

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-15
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-15

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-14
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-14

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-13
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-13

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-12
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-12

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-11
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-11

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-10
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-10

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-9
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-9

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-8
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-8

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-7
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-7

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-6
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-6

NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-5
NaOSTROinfo Zamek Ćmielów odkrycie szczątek-5

Dołącz do dyskusji

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Popularne

Paweł Walesic wykluczony z członkostwa w Klubie PiS w Radzie Miasta Ostrowca Św.!

FAKTY

Świętokrzyskie: Po zderzeniu dwóch ciężarówek zablokowana dk 79 Sandomierz – Zwoleń!

FAKTY

Samorządy Zakopanego i Ożarowa łączą siły: współpraca dla młodzieży, seniorów i kultury!

FAKTY

Tabliczki informacyjne na budynku Starostwa Powiatowego w Ostrowcu Świętokrzyskim fot. Marzena Gołębiowska/naOSTRO.info Tabliczki informacyjne na budynku Starostwa Powiatowego w Ostrowcu Świętokrzyskim fot. Marzena Gołębiowska/naOSTRO.info

Powiat Ostrowiecki: Kontrola zawodowych i niezawodowych rodzin zastępczych!

FAKTY

Reklama

Connect

Previous Next
Close
Test Caption
Test Description goes like this